Mükelleflerin Karşilikli Anlaşma Usulüne Göre Gelir İdaresine Başvuru Yapma Hakki

Özet: 26.10.2021 tarihli Resmi Gazete'de yayimlanan 7338 sayili Kanunla, çifte vergilendirmeyi önleme anlasmalarinda yer alan karsilikli anlasma usulü müessesesi 213 sayili Vergi Usul Kanununa eklenmis ve çifte vergilendirmeyi önleme anlasmalarinin taraf devletlerce yorumlanmasindan ve uygulanmasindan kaynaklanan sorunlarin çözümlenmesine yönelik olarak düzenleme yapilmistir. Mükelleflerin vergiye uyumlarini gözeten, vergi güvenligini artiran, rekabet ortamini güçlendiren ve ihtilaflari sonlandirmayi amaçlayan bu düzenleme 1.1.2022 tarihinden itibaren yapilacak basvurulara uygulanmak üzere 26.10.2021tarihinde yürürlüge girmistir.

Anahtar kelimeler: Çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasi, karsilikli anlasma usulü, basvuru süresi, dava açma, uzlasma, zamanasimi.

GIRIS

Türk vergi sistemi beyan esasina dayandigi için vergi matrahi mükellefler tarafindan tespit edilerek beyan edilmektedir. Vergi idaresi tarafindan yapilan vergi tarhiyati ise, vergi alacaginin mükellefin beyan ettigi matrah üzerinden hesaplanip, miktar olarak tespit edilmesi esasina dayanmaktadir. Mükellefin idareye bildirdigi vergi matrahinin kanunlara uygunlugu ve dogrulugu, vergi idaresi tarafindan her zaman incelenebilmekte olup yapilan kontrol ve incelemeler sonunda mükellefin eksik veya hatali beyanda bulundugu veya hiç beyanda bulunmadigi tespit edilirse, inceleme sonucunda ortaya çikan fark matrah üzerinden mükellefler adina cezali olarak ikmalen, re'sen veya idarece vergi/ceza tarh edilebilmektedir.

Vergi Idaresi tarafindan bulunan matrah farkina iliskin cezali tarhiyatlar mükellefe ihbarname ile teblig edilmekte ve yapilan bu idari isleme karsi mükelleflerin Vergi Usul Kanununda var olan bazi haklari bulunmaktadir. Mükellefler, adlarina yapilan bu cezali tarhiyatlara karsi hareketsiz kalabilecekleri ve süresinde ödeyebilecekleri gibi yapilan bu isleme itiraz da edebilmektedirler. Mükelleflerin yapilan isleme karsi basvuru yapabilecekleri haklar arasina 1.1.2022 tarihinden itibaren yeni bir basvuru hakki olan karsilikli anlasma usulüne basvuru hakki da girmistir. Bu son düzenleme sonrasinda, vergi/ceza ihbarnamesinin tebligi sonrasinda mükelleflerin basvurabilecekleri Vergi Usul Kanununda yer alan bazi haklari söyle siralamak mümkün bulunmaktadir.

• Uzlasma talebinde bulunma hakki,
• Cezalarda indirim talebi hakki,
• Dava açma hakki,
• Idari mercilere basvuru hakki (düzeltme talep hakki),
• Karsilikli Anlasma Usulü hükümlerine göre Gelir Idaresine basvuru hakki.

Çifte vergilendirmeyi önleme anlasmalarinda yer alan karsilikli anlasma usulü isleyisine iliskin 213 sayili Vergi Usul Kanununda yapilan düzenleme ile mükelleflerin, yürürlükte bulunan çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasi hükümlerine aykiri olarak vergilendirildigi veya bu sekilde vergilendirilecegine iliskin kuvvetli emareler bulundugu iddiasiyla anlasmanin "Karsilikli Anlasma Usulü" hükümlerine göre Gelir Idaresi Baskanligina veya çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasi hükümlerine bagli olarak diger ülke yetkili makamlarina basvurma imkâni saglanmistir. Düzenleme ile mükellefin karsilikli anlasma usulü basvurusunu, çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasinda süre bulunmadiginda veya iç mevzuat hükümlerine atif yapildiginda, basvuruya konu islemden ilk haberdar oldugu tarihten itibaren üç yil içerisinde yapabilmesine imkan verilmektedir.

1. TÜRKIYE'NIN IMZALADIGI ÇIFTE VERGILENDIRMEYI ÖNLEME ANLASMALARINDA KARSILIKLI ANLASMA USULÜ

Türkiye'nin Ocak/2022 tarihi itibariyle imzaladigi yürürlükte bulunan çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasi sayisi 89 olup, Ülkemizin akdettigi Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlasmalarinin tamaminda Karsilikli Anlasma Usulüne iliskin hükümlere yer verilmistir. Karsilikli Anlasma Usulü, genellikle anlasmalarin 25 inci maddesinde hüküm altina alinmistir. Türkiye'nin akdettigi ve halen yürürlükte olan anlasmalarin metinlerine ve bu anlasmalarla ilgili bilgilere, Gelir Idaresinin internet sayfasi olan "www.gib.gov.tr" adresinden ulasilabilme imkâni bulunmaktadir. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlasmalarinin (Anlasma), kapsamli ve özenle olusturulan hükümlerine ragmen, bu hükümlerin taraf devletlerin ilgili vergi idarelerince uygulanmasi sirasinda zaman zaman hatali islemler, hatali yorumlar veya ilgili anlasma hükümlerinin dikkate alinmamasi gibi durumlar ortaya çikabilmektedir.

Bu gibi istenilmeyen durumlarla karsilasan ve sorunlarini ilgili idare nezdinde çözemeyen mükellefler için ulusal çözüm yollarina (yargi, uzlasma gibi) basvurma bilinen bir çözüm yoludur. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlasmalari kapsaminda yer alan Karsilikli Anlasma Usulüne iliskin madde hükümleri ise mükelleflere ulusal çözüm yollariyla bagli kalmaksizin durumlarini, olayina göre, mukim olduklari veya vatandasi olduklari devletin yetkili makamlarina da iletme imkâni veren bir çözüm yolu önermektedir. Gelir Idaresinin internet sayfasinda uluslararasi mevzuat bölümünde vergi anlasmalarina iliskin bilgilendirici yayinlar kisminda 1 Ocak 2022 tarihinden önce yapilan basvurular için Ekim/2019 tarihinde yayimlanmis olan "Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlasmalarinda Yer Alan "Karsilikli Anlasma Usulü"ne Iliskin Rehber" ile "Karsilikli Anlasma Usulünden Yararlanmak Için Gereken Ülkeler Itibariyle Yetkili Makamlara Basvuru Sürelerine Iliskin Tablo" yer almaktadir. ¹

Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlasmalarinda yer alan Karsilikli Anlasma Usulünün yer aldigi 25 inci maddeye göre;

1. Bir kisi Akit Devletlerden birinin veya her ikisinin islemlerinin kendisi için bu Anlasma hükümlerine uygun düsmeyen sonuçlar yarattigi veya yaratacagi kanaatine vardiginda, bu Devletlerin iç mevzuatlarinda öngörülen çözümlerle bagli kalmaksizin, sorunu mukimi veya vatandasi oldugu Akit Devletin yetkili makamina götürebilir.

2. Söz konusu yetkili makam, itirazi hakli bulmakla beraber kendisi tatminkar bir çözüme ulasamadigi takdirde, bu Anlasmaya ters düsen bir vergilemeyi önlemek amaciyla, diger Akit Devletin yetkili makamiyla karsilikli anlasmaya gayret sarf edecektir. Varilan anlasma, Akit Devletlerin iç mevzuatindaki zaman sinirlamalarina veya diger usul sinirlamalarina bagli kalinmaksizin uygulanacaktir. Ancak bunun için, diger Akit Devletin yetkili makaminin, bu soruna iliskin vergilendirme yilinin sonundan itibaren bes yillik bir süre içinde bu sorunun var olduguna iliskin bildirimi almis olmasi gerekmektedir.

3. Akit Devletlerin yetkili makamlari, bu Anlasmanin yorumundan veya uygulanmasindan kaynaklanan her türlü güçlügü ve tereddütü karsilikli anlasmayla çözmek için gayret göstereceklerdir.

Akit Devletlerin yetkili makamlari özellikle asagidaki hususlarda anlasmaya varabilirler:

a) Bir Akit Devlet tesebbüsünün diger Akit Devlette yer alan isyerine ayni sekilde gelir, indirim, mahsup veya sahsi indirim atfedilmesinde,

b) Gelir, indirim, mahsup veya sahsi indirimlerin kisiler arasinda ayni sekilde tahsisinde,

c) Belirli gelir unsurlarinin ayni sekilde tanimlanmasinda,

d) Kaynak prensibinin belirli gelir unsurlariyla ilgili olarak, ayni sekilde uygulanmasinda,

e) Bir terimin ortak anlaminda,

f) Anlasmada Dolar cinsinden belirtilen miktarlarin, ekonomik ve parasal gelismeleri yansitacak sekilde artirilmasinda,

g) Iç mevzuatta öngörülen cezalara, para cezalan ve faizlere iliskin hükümlerin, Anlasmanin amaçlarina uygun olarak uygulanmasinda,

yetkili makamlar ayni zamanda, bu Anlasmada öngörülmemis durumlardan kaynaklanan çifte vergilendirilmenin ortadan kaldirilmasi için de birbirlerine danisabilirler.

4. Akit Devletlerin yetkili makamlari, bundan önceki fikralar kapsaminda anlasmaya varabilmek için birbirleriyle dogrudan dogruya haberlesebilirler.

Söz konusu Rehberde yer alan açiklamaya göre böyle bir durumla karsilasan mükelleflerin;

-Akit devletlerin iç mevzuatlarinda öngörülen çözüm yollariyla bagli kalmaksizin, mukim olduklari akit devletlerin yetkili makamlarina,

-Mükelleflerin diger devlette uyrukluklari dikkate alinarak bu diger devletin vatandaslarindan farkli olarak aleyhte bir vergilendirmeye tabi tutulmalari durumunda ise, bu mükelleflerin bu sorunu vatandasi olduklari devletin yetkili makamlarina,

basvurma haklari bulunmaktadir. Ancak, mükellefler tarafindan 1.1.2022 tarihinden itibaren yapilacak karsilikli anlasma usulü basvurularinda, 213 sayili VUK'nin Ek 14, 15, 16, 17, 18 inci maddelerinde yer alan hükümler esas alinacaktir.

2. 7338 SAYILI KANUNLA 213 SAYILI VUK'A EKLENEN DÜZENLEMENIN YASAL GEREKÇESI

Vergi Usul Kanununa yeni eklenen hükümlerle, ülkemizin taraf oldugu çifte vergilendirmeyi önleme anlasmalarinin "Karsilikli Anlasma Usulü" maddesi ile anlasmaya taraf devletlerce anlasmanin yorumlanmasindan ve uygulanmasindan kaynaklanan sorunlarin çözümlenmesi amaçlanmistir. Söz konusu düzenleme ile anlasmaya taraf devletlerden birinde mukim olanlarin, taraf devletlerden biri veya her ikisinde kendilerine yapilan vergisel islemlerin, ilgili anlasma hükümlerine uygun olmadigi veya olmayacagi sonucuna varmalari durumunda, bu islemlerin düzeltilmesine yönelik genel kurallar belirlenmistir. Yapilan düzenleme ile karsilikli anlasma usulüne basvuru süresi ve karsilikli anlasma usulü sürecinin iç mevzuatimizda yer alan zamanasimi sürelerine ve dava açma sürecine etkisi belirlenmekte, ayrica mevzuatimizdaki uzlasma ve tahsilat süreçleri ile karsilikli anlasma usulü arasindaki iliski açiklanmaktadir. Böylece karsilikli anlasma usulünün daha etkin hale getirilerek anlasma kaynakli sorunlarin hizli, etkili ve bu alandaki uluslararasi standartlar ile uygulamalara uygun sekilde çözümlenmesi amaçlanmaktadir.

3. KARSILIKLI ANLASMA USULÜNE GÖRE GELIR IDARESINE BASVURUNUN USUL VE ESASLARI

Türk vergi sistemine mükellef haklari konusunda 2022 yilinda ilk defa girmis olan karsilikli anlasma usulü hakkindaki yasal düzenlemeler, 7338 sayili Kanunun 46, 47, 48, 49 ve 50 inci maddeleri ile 213 sayili Vergi Usul Kanununa eklenen Ek 14, 15, 16, 17, 18 inci maddelerinde yer almaktadir. Vergi sistemimize yeni getirilen bu düzenleme 1.1.2022 tarihinden itibaren yapilacak basvurulara uygulanmak üzere 7338 sayili Kanunun yayimlandigi 26.10.2021 tarihinde yürürlüge girmistir. Kanuni düzenleme sonrasinda Vergi Idaresi tarafindan henüz bir ikincil mevzuat kapsaminda bir idari düzenleme yayimlanmamistir.

3.1. Karsilikli Anlasma Usulüne Basvuru Süresi

Vergi Usul Kanununa eklenen hükümlere göre mükellefler, usulüne uygun yürürlüge konulmus bir çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasi hükümlerine aykiri olarak vergilendirildigi veya bu sekilde vergilendirilecegine iliskin kuvvetli emareler bulundugu iddiasiyla anlasmanin "Karsilikli Anlasma Usulü" hükümlerine göre Gelir Idaresi Baskanligina basvurabilir. Çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasi hükümlerine bagli olarak yapilacak bu basvuru, anlasmaya taraf diger Akit Devlet yetkili makamlari araciligiyla da yapilabilecektir. Vergilendirmenin matrah veya vergi farklari itibariyla bölünebildigi durumlarda basvuru, sadece toplam farkin çifte vergilendirmeyi önleme anlasmalari kapsamindaki bölümüne isabet eden kismi için yapilabilecektir.

Yapilan basvurunun degerlendirilebilmesi için çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasinda öngörülen süre ve usulde yapilmasi sarttir. Anlasmada basvuru için süre bulunmadigi veya iç mevzuat hükümlerine atif yapildigi durumda basvurunun, anlasma hükümlerine aykiri oldugu iddia edilen bir vergilendirme isleminden mükellefin ilk haberdar oldugu tarihten itibaren 3 yil içerisinde yapilmasi sarttir. Ancak basvuru süresi; ihbarnamenin teblig edildigi, ihtirazi kayitla verilen beyannamede verginin tahakkuk ettigi, vergi kesintisi yapildigi durumda ise kesintinin yapildigi tarihten itibaren anlasmada öngörülen sürenin bitiminde, böyle bir süre yoksa üç yil tamamlaninca sona erecektir.

Yapilan düzenleme ile mükelleflerin, yürürlükte bulunan çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasi hükümlerine aykiri olarak vergilendirildigi veya bu sekilde vergilendirilecegine iliskin kuvvetli emareler bulundugu iddiasiyla anlasmanin "Karsilikli Anlasma Usulü" hükümlerine göre Gelir Idaresi Baskanligina veya çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasi hükümlerine bagli olarak diger ülke yetkili makamlarina basvurma imkâni saglanmaktadir. Mükellefin karsilikli anlasma usulü basvurusunu, çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasinda süre bulunmadiginda veya iç mevzuat hükümlerine atif yapildiginda, basvuruya konu islemden ilk haberdar oldugu tarihten itibaren üç yil içerisinde yapabilmesine imkan saglanmaktadir.

3.2. Karsilikli Anlasma Usulü ve Dava Açma

Karsilikli anlasma usulüne göre basvuru; basvuru kapsamindaki tarh ve teblig edilen vergi ve cezalar ile ihtirazi kayitla verilen beyanname üzerine tahakkuk eden vergiye iliskin dava açma süresini durduracaktir. Yapilan basvuruya konu talebin reddi veya diger Akit Devletin yetkili makami ile anlasmaya varilamamasi durumunda bu durum bir yazi ile mükellefe teblig edilecektir. Mükellef, söz konusu yazinin teblig edildigi tarihten itibaren kalan dava açma süresi içerisinde vergi mahkemesi nezdinde dava açabilecektir. Dava açma süresi, on bes günden az kalmis ise bu süre yazinin tebligi tarihinden itibaren on bes gün olarak uzayacaktir. Buna göre, mükellefin karsilikli anlasma usulüne basvurusu dava açma süresini durdurmaktadir. Karsilikli anlasma usulü basvurusuna konu talebin reddedilmesi veya karsilikli anlasma usulü sürecinde çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasina taraf devletlerin yetkili makamlari arasinda anlasmaya varilamamasi durumunda, mükellefin sonucun teblig edildigi tarihten itibaren kalan dava açma süresi içerisinde vergi mahkemesi nezdinde dava açabilecektir.

3.3. Karsilikli Anlasma Usulü Basvurusunun Sonuçlandirilmasi

Mükellefler tarafindan yapilan basvurunun, Gelir Idaresi Baskanligi ile diger Akit Devletin yetkili makami arasinda anlasmaya varilarak sonuçlandirilmasi hâlinde durum mükellefe bir yazi ile teblig edilmektedir. Yazinin teblig tarihinden itibaren 30 gün içinde mükellefin varilan anlasmayi kabul edip etmedigini Gelir Idaresi Baskanligina bildirmesi sarttir. Mükellef bu süre içinde bildirimde bulunmadigi takdirde, varilan anlasmayi kabul etmemis sayilacaktir. Anlasma sonucunun kabul edilmemesi veya kabul edilmemis sayilmasi durumunda, otuz günlük sürenin bitiminden itibaren dava açma süresi yeniden islemeye baslamakta ve vergi mahkemesi nezdinde dava açilabilir. Dava açma süresi, on bes günden az kalmis ise bu süre on bes gün olarak uzayacaktir.

Gelir Idaresi Baskanligi ile diger Akit Devletin yetkili makami arasinda varilan anlasmanin mükellef tarafindan süresi içinde kabul edilmesi durumunda karsilikli anlasma gerçeklesirse, varilan anlasmaya göre vergi ve cezalarda düzeltme yapilir. Anlasma üzerine tahakkuk eden vergilere 6183 sayili Kanuna göre tespit edilen gecikme zammi² oraninda gecikme faizi; verginin kendi vergi kanunlarinda belirtilen ve tarhiyatin ilgili bulundugu döneme iliskin normal vade tarihinden itibaren, mükellefin karsilikli anlasma sonucunu kabul ettigini bildirdigi tarihe kadar geçen süre için uygulanir.

Karsilikli anlasmanin vaki oldugu durumda üzerinde anlasilan hususlar ve anlasma uyarinca düzeltilen vergi ve cezalar hakkinda dava açilamaz ve hiçbir mercie sikayette bulunulamaz, VUK'nin 376 nci maddesine göre ceza indiriminden faydalanilamaz ve uzlasma hükümlerinden yararlanilamaz. Söz konusu vergi ve cezalar, düzeltme isleminin mükellefe teblig edildigi tarihten itibaren bir ay içerisinde ödenir. Düzeltme islemine konu verginin tamami ile cezalarin yarisinin bu süre zarfinda ödenmesi halinde cezanin yarisi indirilecektir.

Bu durumda, Gelir Idaresi Baskanligi ile diger Akit Devletin yetkili makami arasinda varilan anlasma sonucunun mükellefe yazi ile teblig edilecegi; mükellefin yazinin teblig tarihinden itibaren otuz gün içinde karari kabul edip etmedigini Gelir Idaresi Baskanligina bildirecek, bu süre içinde bildirimde bulunmadigi takdirde, anlasmayi kabul etmemis sayilacaktir. Anlasma sonucunun kabul edilmedigi veya kabul edilmemis sayildigi durumlarda, otuz günlük sürenin bitiminden itibaren vergi mahkemesinde dava açma süresi yeniden islemeye baslayacaktir.

Mükellefin anlasma sonucunu kabul etmesi durumunda anlasma üzerine tahakkuk eden vergilere gecikme faizi uygulanacaktir. Karsilikli anlasmanin vaki oldugu durumda, üzerinde anlasilan hususlar ve anlasma uyarinca düzeltilen vergi ve cezalar hakkinda mükellef dava açamayacak, hiçbir mercie sikâyette bulunamayacak ve ceza indiriminden yaralanamayacaktir. Düzeltme islemine konu verginin tamami ile cezalarin yarisinin mükellefe teblig edildigi tarihten itibaren bir ay içerisinde ödenmesi halinde cezanin yarisinin indirilmesi gerekmektedir.

3.4. Basvuru Öncesi Açilan Davalar ve Uzlasma Talebi

Mükellef, yaptigi basvurudan önce;

• Dava açmissa dava, karsilikli anlasma usulü basvurusu sonuca baglanmadan vergi mahkemelerince incelenmez; herhangi bir sebeple incelenir ve karara baglanirsa, karsilikli anlasma basvurusuna iliskin sonuç dikkate alinir. Anlasma sonucu idare tarafindan yargi mercilerine bildirilir. Karsilikli anlasmanin vaki olmamasi halinde, durdurulmus olan davanin görülmesine, vergi mahkemesinde devam olunur. Ancak, karsilikli anlasma basvurusundan önce verilen mahkeme kararlarina bu hüküm uygulanmayacaktir.
• Uzlasma talebinde bulunmussa uzlasma, karsilikli anlasma usulü basvurusunun sonuca baglanmasina kadar ertelenir. Su kadar ki, mükellef anlasmanin sonucunu beklemeksizin uzlasma hakkini kullanmayi talep ettigi takdirde basvurusundan vazgeçmis sayilir ve uzlasmanin vaki oldugu durumda, diger Akit Devlete yönelik düzeltme talebi hariç, tekrar karsilikli anlasma usulü basvurusunda bulunamaz. Uzlasmanin vaki olmadigi durumda ise mükellef, VUK'nin Ek 14 üncü maddesi hükümlerine göre tekrar karsilikli anlasma usulü basvurusunda bulunabilir.

Buna göre, mükellefin karsilikli anlasma usulüne basvurmadan önce dava açmasi durumunda; mahkeme inceleme yapamayacak, yapar ve karar verirse karsilikli anlasma basvurusuna iliskin sonucu dikkate alinacak ve anlasma sonucu idare tarafindan yargi mercilerine bildirilecek, karsilikli anlasmanin vaki olmamasi halinde, durdurulmus olan davanin görülmesine devam olunacaktir. Mükellefin, karsilikli anlasma usulü basvurusundan önce uzlasmaya basvurdugu durumda uzlasma ertelenecek veya mükellefin talebi ile anlasma sonucunu beklemeden uzlasilabilecek ve uzlasmanin vaki olmadigi durumlarda tekrar karsilikli anlasma usulüne basvuru yapilabilecektir.

3.5. Karsilikli Anlasma Usulüne Basvuru Durumunda Zamanasimi, Düzeltme ve Vergi Tahsilatinin Durumu

Gelir Idaresi Baskanligina yapilan karsilikli anlasma usulü basvurusu, basvuruya konu vergi ve cezalar için, basvuru tarihi itibariyla bu Kanunda yazili zamanasimi sürelerini durdurur. Duran zamanasimi, VUK'nin Ek 16 nci maddenin ikinci fikrasi uyarinca mükellef tarafindan anlasma sonucunun kabul edilmemesi veya kabul edilmemis sayilmasi durumunda bu durumlarin ortaya çiktigi tarihi takip eden günden itibaren kaldigi yerden islemeye devam eder. Karsilikli anlasma sonucuna göre Türkiye'de düzeltme yapilmasinin gerekmesi durumunda, anlasma sonucu, Kanunun zamanasimi hükümlerine bakilmaksizin uygulanir. Su kadar ki, anlasma sonucunun uygulanmasi için çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasinda bir süre öngörülmüs ise bu süre ile ilgili hükümler saklidir.

Mükellef, karsilikli anlasmanin sonucunu kabul ettigi durumlar hariç olmak üzere, sürecin herhangi bir asamasinda basvurusunu geri çekebilir, bu durumda duran zamanasimi kaldigi yerden islemeye devam eder. Mükellefin, basvurusunu geri çektigi durumda, Kanunun diger hükümleri kapsamindaki basvuru haklari saklidir. Karsilikli anlasma usulüne basvurulmasi, tahakkuk eden vergi ve cezalarin tahsilatini durdurmaz. Bu durumda mükellefin, Gelir Idaresi Baskanligina yapilan karsilikli anlasma usulü basvurusu, basvuruya konu vergi ve cezalar için, basvuru tarihi itibariyla bu Kanunda yazili zamanasimi sürelerini durdurmakta ve duran zamanasimi kaldigi yerden islemeye devam edecektir.

Karsilikli anlasma sonucuna göre yapilacak düzeltme islemi, çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasinda bir süre bulundugu durumlar hariç olmak üzere, 213 sayili VUK'da yer alan zamanasimi hükümlerine bakilmaksizin uygulanacaktir. Mükellef, karsilikli anlasmanin sonucunu kabul ettigi durumlar hariç olmak üzere, sürecin herhangi bir asamasinda basvurusunu geri çekebilecek, bu durumda duran zamanasimi kaldigi yerden islemeye devam edecek ve basvurusunu geri çektigi durumda, 213 sayili VUK'nin diger hükümleri kapsamindaki basvuru haklari sakli kalacaktir. Karsilikli anlasma usulüne basvurulmasi, tahakkuk eden vergi ve cezalarin tahsilatini durdurmayacaktir. Bu düzenlemeye iliskin usul ve esaslarin belirlenmesi hususunda Hazine ve Maliye Bakanligina yetki verilmektedir. Ancak, bu konuda henüz bir genel teblig veya baska bir idari düzenleme yapilmamistir.

SONUÇ

Vergi Usul Kanununa eklenen "Karsilikli Anlasma Usulü Müessesesi" 1.1.2022 tarihinden itibaren yapilacak basvurularda geçerli olmak üzere uygulanmaya baslanmistir. Yapilan düzenleme ile mükelleflere, yürürlükte bulunan çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasi hükümlerine aykiri olarak vergilendirildigi veya bu sekilde vergilendirilecegine iliskin kuvvetli emareler bulundugu iddiasiyla anlasmanin "Karsilikli Anlasma Usulü" hükümlerine göre Gelir Idaresi Baskanligina veya çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasi hükümlerine bagli olarak diger ülke yetkili makamlarina basvurma imkâni saglanmaktadir. Madde ile mükellefin karsilikli anlasma usulü basvurusunu, çifte vergilendirmeyi önleme anlasmasinda süre bulunmadiginda veya iç mevzuat hükümlerine atif yapildiginda, basvuruya konu islemden ilk haberdar oldugu tarihten itibaren üç yil içerisinde yapilmasi gerekmektedir.

Gelir Idaresi Baskanligi ile diger Akit Devletin yetkili makami arasinda varilan anlasmanin mükellef tarafindan süresi içinde kabul edilmesi durumunda karsilikli anlasma gerçeklesmekte ve varilan anlasmaya göre vergi ve cezalarda düzeltme yapilacaktir. Anlasma üzerine tahakkuk eden vergilere gecikme zammi oraninda uygulanacak gecikme faizi; verginin kendi vergi kanunlarinda belirtilen ve tarhiyatin ilgili bulundugu döneme iliskin normal vade tarihinden itibaren, mükellefin karsilikli anlasma sonucunu kabul ettigini bildirdigi tarihe kadar geçen süre için uygulanacaktir.

Karsilikli anlasmanin gerçeklesmesi durumda üzerinde anlasilan hususlar ve anlasma uyarinca düzeltilen vergi ve cezalar hakkinda mükellef dava açamaz ve hiçbir mercie sikayette bulunulamaz, mükellef ceza indiriminden faydalanamaz ve uzlasma hükümlerinden yararlanamaz. Söz konusu vergi ve cezalar, düzeltme isleminin mükellefe teblig edildigi tarihten itibaren bir ay içerisinde ödenir. Düzeltme islemine konu verginin tamami ile cezalarin yarisinin bu süre zarfinda ödenmesi halinde cezanin yarisi indirilir.

Sonuç olarak, çifte vergilendirmeyi önleme anlasmalarinin taraf oldugu devletler tarafindan yorumlanmasindan ve uygulanmasindan kaynaklanan sorunlarin çözümlenmesine yönelik iç vergi mevzuatimizdan biri olan Vergi Usul Kanununda yapilan bu düzenleme mükellef haklari açisindan son derece olumlu bir gelismedir. 1.1.2022 tarihinden itibaren hayata geçen uygulamanin usul ve esaslarin belirlenmesi hususunda Hazine ve Maliye Bakanligina yetki verilmekte olup bu konuda henüz bir idari düzenleme yayimlanmamistir.

KAYNAKLAR

1. 213 sayili Vergi Usul Kanunu Ek 14, 15, 16, 17, 18. Maddeleri
2. 14.10.2021 tarihli ve 7338 sayili Vergi Usul Kanunu ile Bazi Kanunlarda Degisiklik Yapilmasina Dair Kanun
3. Vergi Usul Kanunu ile Bazi Kanunlarda Degisiklik Yapilmasina Dair Kanun Teklifi (https://www.tbmm.gov.tr/Yasama/KanunTeklifi/301657)
4. https://www.gib.gov.tr/Uluslararasi Mevzuat