Sendikasyon Kredi Sözleşmeleri

KREDİ NEDİR

            Kredi, günümüzde ödeme kolaylığı sağlanması amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından alışverişten proje finansmanına uzanan büyük bir yelpazede kullanılması için ödünç alınan para olarak tanımlanmaktadır. Diğer bir anlatımla bir bankanın, müşterisine; ödemeyi gelecekte yapacağını taahhüt etmesine güvenerek, ödemeden önce mal veya hizmet almasına olanak sağlama durumudur. Kredinin dört temel unsuru bulunmaktadır, bunlar; zaman, güven, risk ve gelirdir.

            Bazen hükümetlerin, çoğu zaman ise yatırımcıların, büyük projeler için ihtiyaç duyduğu nakdi sermayeyi öz kaynakları yerine kredi olanaklarını kullanarak finanse ettiği görülmektedir. Bahsedilen krediler genellikle dış kaynaklı kredilerdir. Özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde dış kaynaklı kredi kullanımı yaygındır. Krediler ülkelerin uluslararası finans piyasasındaki kredi notlarına göre vadelendirilir. Ekonomik büyümenin sürekliliği açısından kredi zorunlu finansal kaynak konumundadır. Hazır bir satın alma gücünün kullanılmasından belli bir süre sınırlı olarak vazgeçilmesi ve bu gücün diğer bir kişiye devredilmesi olarak tanımlanan kredi, farklı şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan bir tanesi sendikasyon kredisidir.

SENDİKASYON KREDİSİ TANIM VE UNSURLARI

            Sendikasyon kelime anlamı itibariyle işbirliğidir, Latince kökenli bu kelime belirli bir amaç için işbirliği içinde olan grup anlamını da taşımaktadır. Sendikasyon kredisi; iki veya ikiden fazla kredi kuruluşunun bir araya gelerek ve genellikle kuruluşlardan birinin liderliğinde ortak bir temsilci vekili belirlenerek büyük miktarda fon ihtiyacını belirten borçluya sağlanan kredi türü olarak tanımlanmaktadır.

            Bu kredinin örnekleri genelde borçlunun ihtiyacının; bankanın kredi limitini aşan miktara ulaşması halinde veya bu limite ulaşılamamış dahi olsa bankanın üstleneceği riski dağıtmak amacıyla bu krediyi sağlamak için krediye katılacak başka bankalar araması sonucu ortaya çıkmaktadır. Sendikasyon, borç vermek fiilinden doğacak olan riskin dağıtılmasına olanak sağlayan bir tekniktir. Bu kredi türü uluslararası nitelikte olduğundan farklı banka veya kredi kuruluşlarının hukuki anlamda işbirliği içinde olmasına olanak sağlamaktadır. Bu kredi tipinin alt limiti on milyon Amerikan doları (10.000.000 $) olarak kabul edilmektedir. Bunun temel nedeni ise sendikasyona ilişkin çalışmaların uzun süre ve çaba gerektirmesidir.  Diğer uluslararası borçlanma araçlarından farklı olarak sendikasyon kredisi herhangi bir gizlilik kuralına bağlı olmayıp bütün dünya finans piyasalarında ilan edilmektedir. Bu krediyi alabilmek için bankalar büyük uluslararası derecelendirme adımlarından geçtikleri için aynı zamanda bankaların repütasyonunu etkileyen bir durumdur. Sözleşmenin detayları gizlilik içerse dahi genel hatları özeti, kredinin ilişki ve koşulları mali piyasalarda açıklanarak yayınlanmaktadır. Ayrıca sendikasyon kredileri dış ticareti olumlu yönde etkilemektedir.

            Sendikasyon kredisinin unsuları şu şekilde sıralanabilir;

• Birden fazla kredi kuruluşu veya bankanın katılımı
• Tüm kredi kuruluşları için benzer hüküm ve koşulların geçerliliği
• Ortak dokümantasyon
• Temsilci vekil
• Değişken faiz oranı

SENDİKASYON KREDİ SÖZLEŞMELERİ

            Kredi verme işlemini gerçekleştirebilmek, başka bir ifade ile kredi işlemi içine girebilmek için banka ile krediyi talep eden gerçek ve tüzel kişi arasında bir sözleşme yapılması gerekmektedir. Sendikasyon kredi sözleşmeleri, diğer kredi sözleşmelerinin içerdiği tüm asli unsurları içermekte olup özel unsurlar da barındırmaktadır.

            Sözleşmenin tarafları genellikle farklı ülkelerin hukuk sistemine mensup kredi kuruluşları veya bankalar olduğundan Sendikasyon Kredi Sözleşmeleri devletler hukukunu yakından ilgilendirmektedir. Milletlerarası Özel Hukuk düzenlemeleri uyarınca yapılacak olan sözleşmeler tarafların belirlediği ölçüde belirli hukuk sistemlerinin kurallarına uygun olarak tasarlanmaktadır. Yabancılık unsuru içeren ve çok sayıda uluslararası ilişki barındıran sendikasyon kredi sözleşmelerinde benimsenecek olan hukuk sistemi belirlenirken taraflar her ne kadar kendi çıkarlarını ön plana koysa da gözetilmesi gereken ortak menfaattir. Bu sebeple ticaret merkezi olarak kabul edilen bir ülkenin hukuk sistemini benimsemek uluslararası anlamda kolaylık doğuracaktır.

            Kredi sözleşmesinin temel amacı; kredinin ticari hükümlerini ortaya koyarak ticari ilişkiyi düzenlemek, sürecin nasıl işleyeceğini ve sürece ilişkin tüm olasılıkları belirginleştirmek, temerrüt ve benzeri hususları düzenlemek, çatışmaları önlemek ve taraflar arasında sorumlulukları belirlemektir.

            Sendikasyon Kredisi Sözleşmesi ile, tarafların farklı milletlerin hukukuna mensup olma ihtimalinden dolayı uygulanacak olan hukuk ve olası bir uyuşmazlıkta çözüm merciinin belirlenmesi gerekmektedir.

            Taraflar borçlu ve kredi veren/verenler olarak gruplanmakta olup süreci yönetmek için belirlenen temsilci vekilin sorumluluklarını ve kim olduğunu açıkça belirtir şekilde düzenlenmelidir. Sözleşmede temsilci vekilin görevleri tek tek anlatılabileceği gibi genel bir çerçeve çizilerek beklenilen fayda ve amaç anlatılabilmektedir. Kredinin yapısında kredi verenlerin sayısının fazla olmasının sonucu olarak farklılık varsa, örneğin farklı vadelerden oluşması gibi bu durumda her kredinin koşul ve hükümleri aynı şekilde düzenlenmeyebilecektir. Kredi verenler, kredideki paylarına göre farklı statülerde isimlendirilebilmektedir. Örneğin; "lider banka", "katılımcı" vb.

            Sendikasyon kredi sözleşmesine taraf olan her kuruluş sözleşmede taahhüt ettiği tutardan sorumludur. Sendikasyon kredisinin unsurlarından olan ortak dokümanda kendisi adına belirtilen tutarı ödeyen kuruluş sorumluluktan kurtulmuş olacaktır. Ancak borçlu sendikasyonun taraflarından herhangi birine ödeme gerçekleştirmez veya taahhüt ettiği tutarı ödeyemez ise bütün kreditörlere ödeme yapmamış sayılacaktır.   

            Sendikasyon kredileri oluşumuna ve borçlunun kredi ihtiyacına göre farklı türlerde gruplandırılmaktadır. Oluşumuna göre sendikasyon kredileri; doğrudan, katılım ve karma olarak ayrılırken borçlunun ihtiyacına göre krediler; belirli vadeli, rotatif ve teminat olarak adlandırılmaktadır.

SENDİKASYON KREDİSİ KULLANIM SÜRECİ

            Sendikasyon kredileri yapısı itibariyle ayrıcalıklı kredilerdir. Farklı bir kredilendirme sürecine tabi olan bu krediler teklif, tahsis, kullanım, kullanım süresince takip ve geri ödeme adımlarından oluşmaktadır. Sendikasyonun oluşma aşamasında borçlu ile krediyi verecek olan düzenleyici kuruluş veya kuruluşların arasında gerçekleşen görüşme ve hazırlık süreci gerçekleşir. Bu aşamada kredinin hangi amaç için talep edildiği, hangi proje veya amacı finanse etmek üzere kullanılacağı görüşülerek bu bağlamda vade, geri ödeme ve buna ilişkin detayların düzenlendiği bir ön sözleşme hazırlanmaktadır. Lider banka adı altındaki düzenleyici kredi kuruluşu bu ön sözleşme bağlamında sendikasyona davet edilebilecek olan kredi kuruluşlarının listesini yaparak kuruluşları sendikasyona davet etmektedir.

            Sendikasyon sürecinde lider banka konumunda olan kuruluş, borçlu ile ortak olarak hazırlamış oldukları belgeleri kullanarak piyasada bu borçlanmayı destekleyecek nitelikteki kuruluşları, kendi itibarını kullanarak kredi sözleşmesine taraf olmaya ikna etmeye çalışacaktır. Lider banka daha sonraki süreçte sendikasyon kredi sözleşmesine katılmayı tercih etmezse Ajan Banka konumunda bir banka seçilerek süreci takip etmesi için görevlendirilecek ve sorumlulukları sözleşme ile belirlenecektir. Yine geri ödemeye ilişkin süreci de yöneterek sorumluluğunu yerine getirmelidir.

SONUÇ

            Sendikasyon kredisi diğer kredi türlerine göre daha özel ve avantajları olan büyük ölçekli bir kredidir. Taraflar Sendikasyon Kredi Sözleşmesinin sonuç ve sorumluluklarını anlamalı, taahhüt altına girdikleri alacak ve borçları fark ederek her ne kadar taraf olmak prestij kazandırsa da taahhüte uyamamanın da prestij kaybettireceğini farkına varmalı ve buna göre hareket etmelidir. Finansal ve ekonomik anlamda ülkelere katkı sağlayan sendikasyon kredileri Türk Bankaları tarafından da alınmaktadır. Türk Bankalarının uluslararası finansal piyasalardan ulaşılabilir şekillerde sendikasyon kredisi temin edebilmeleri, küresel anlamda bankacılık sektöründe Türkiye'nin güçlenmesini ve Türk bankalarının tanınırlığının artmasını sağlayacaktır.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.