Yeni Kripto Para Yasası Resmi Gazete'de Yayımlandı

Kripto paraları ve bunların regülasyonunu bir hikâyeye benzetecek olsak Yüzüklerin Efendisi ilk sırayı alırdı. Sağladıkları güç, getirdiği yenilikler, cezbedicilik ve bunlara sahip olma arzusu kripto paralar ile güç yüzüklerinin ortak noktası. Kripto paraların ortaya çıkışı da tıpkı yüzükler gibi dünyaları değiştirdi. Daha fazlasına sahip olma isteği nicesinin mahvına sebep oldu. Kimileri ise kripto paraları kullanarak servetine servet, gücüne güç kattı. Elde edilen bu güç ve servet tabii ki yöneticilerin gözünden kaçmadı. Zira kripto paralar merkezi finansı zayıflatmıştı ve gücünü geri kazanmak için devletler dolar işaretiyle kaplı gözünü bu alana dikti. Fakat bir sorun vardı, alışılagelmişin aksine dolar işareti yeşil değildi ve beklenmedik şekilde kırmızı alevlerle kaplıydı. Tıpkı tek yüzüğü arayan Sauron'un gözü gibi.

Önceleri çeşitli kamu sitelerinde kripto paraları ilgilendiren yazılar yayımlandı. Ardından 2021 yılında kripto paraların hukuki tanımı yapıldı. Kripto Paralara Hukuki Yaklaşım isimli makalemde bu ilk düzenlemeler anlatılmıştı. Bu düzenlemelerin 2021 Boğa piyasası zamanında getirilmesi de tesadüf değildi. Devlet, sektörü gözetlediğini göstermek istemişti. Şimdi yeni düzenleme de kripto paraların revaçta olduğu, Bitcoin ve Ethereum ETF'lerinin onaylandığı, herkesin kripto konuştuğu ve Bitcoin'in tarihin en yüksek seviyesine çıktığı döneme denk getirildi. Bu yazımda 02.07.2024 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 7518 Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un kripto para dünyasına getirdikleri incelenecektir.

Eklenen tanımlar

Kanun değişikliğiyle birlikte kripto varlık, cüzdan, kripto varlık hizmet sağlayıcı, kripto varlık saklama hizmeti ve platform tanımları yapılmıştır. Kripto paralar için Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik'te olduğu gibi kripto varlık terimi tercih edilmiştir. Fakat bunun dillere yerleşmiş olan kripto para terimini ortadan kaldırmayacağı ve eğreti durduğu bir gerçek. Değişiklik kanununa göre kanunda kullanılan ifadeler ve açıklamaları şu şekildedir:

• Cüzdan: Kripto varlıkların transfer edilebilmesini ve bu varlıkların ya da bu varlıklara ilişkin özel ve açık anahtarların çevrim içi veya çevrim dışı olarak depolanmasını sağlayan yazılım, donanım, sistem ya da uygulamalarını belirtir. Kanun hem soğuk hem de sıcak cüzdanları kapsayacak şekilde bir cüzdan tanımı yapmıştır.
• Kripto varlık: Dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak elektronik olarak oluşturulup saklanabilen, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan ve değer veya hak ifade edebilen gayri maddi varlıklar olarak tanımlanmıştır.
• Kripto varlık hizmet sağlayıcı: Platformları, kripto varlık saklama hizmeti sağlayan kuruluşları ve bu Kanuna dayanılarak yapılacak düzenlemelerde kripto varlıkların ilk satış ya da dağıtımı dâhil olmak üzere kripto varlıklarla ilgili olarak hizmet sağlamak üzere belirlenmiş diğer kuruluşları belirtir.
• Kripto varlık saklama hizmeti: Platform müşterilerinin kripto varlıklarının veya bu varlıklara ilişkin cüzdandan transfer hakkı sağlayan özel anahtarların saklanmasını, yönetimini veya Kurulca belirlenecek diğer saklama hizmetlerini belirtir.
• Platform: Kripto varlık alım satım, ilk satış ya da dağıtım, takas, transfer, bunların gerektirdiği saklama ve belirlenebilecek diğer işlemlerin bir veya daha fazlasının gerçekleştirildiği kuruluşları belirtir.

Kripto paraların kaydileştirilmesi

Kanun değişikliğiyle Sermaye Piyasası Kurulu tarafından kripto paraların ihracı ve kripto varlık hizmet sağlayıcıları tarafından sunulan elektronik ortam nezdinde kripto varlıkların kayden izlenmesine ilişkin esaslar belirlenebileceği belirtilmiştir. Sermaye piyasası araçlarının kripto varlık olarak ihracı hâlinde; hakların izlenmesi, üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmesi ve devredilmesinde, bunların oluşturulup saklandıkları elektronik ortamdaki kayıtlar esas alınacaktır. SPK, bu elektronik ortamdaki kayıtlarla MKK sistemi arasında entegrasyon sağlanmasını zorunlu tutabilme yetkisine de sahip olacaktır.

Kripto para borsalarının Türkiye'de faaliyet göstermesi

Kanun değişikliği ile kripto para borsalarının Türkiye'de faaliyetlerine ilişkin birtakım düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre kripto para borsaları, kuruluş ve operasyon için SPK'dan izin almak zorunda bırakılmıştır. Gerekli izinleri almış kripto para borsaları, SPK tarafından belirlenecek faaliyetleri yerine getirir. Bu faaliyetler açıkça belirtilir. Borsaların kuruluşlarına ve faaliyete başlamalarına, ortaklarına, yöneticilerine, personeline, organizasyonuna, sermayelerine ve sermaye yeterliliğine, yükümlülüklerine, bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarına, pay devirlerine, yapabilecekleri faaliyetlere, faaliyetlerinin geçici veya sürekli olarak durdurulmasına ilişkin esaslar ile faaliyetleri sırasında uymaları gereken diğer ilke ve esaslar da yine SPK tarafından belirlenir.

Kripto para borsalarının ortakları hisse devri yaparken SPK'dan izin almak zorundadır. Aksi halde gerçekleştirilen devirler pay defterine kaydolunamaz veya kayıt altına alınsa dahi hükümsüzdür.

İlginizi çekebilir: Anonim Şirketlerde Hisse Devri

Kripto para borsalarının uymaları gereken kurallar

Kripto para borsaları, sistemlerinin güvenli bir şekilde yönetilebilmesi için gerekli düzenlemeleri yapmak, önlemleri almak ve gerekli iç kontrol birim ve sistemlerini oluşturmakla yükümlüdür. Düzenlemeyle birlikte kripto para borsalarının kuruluşlarına ve/veya faaliyete başlamalarına SPK tarafından izin verilebilmesi için bilgi sistemleri ve teknolojik altyapı konularında TÜBİTAK'ın belirleyeceği kriterlere uygunluk aranmaktadır. Kripto para borsalarının ortaklık yapısının şeffaf ve açık olması gerekmektedir. Bu noktada çeşitli şirketler vasıtasıyla iç içe geçmiş ortaklıklar yaratılması ve tüzel kişilerin tüzel kişi ortaklarının olması ve gerçek kişilere ulaşımın bu suretle zorlaştırılmış olmasının şeffaflık ve açıklığı sağlamayacağı anlaşılmaktadır.

Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, yalnızca Sermaye Piyasası Kanunu'nda kripto paralarla ilgili kendilerine atıf yapılan hükümler bakımından kanuna tabi olurlar. SPK açıklık bulunmayan ya da uygulamanın yönlendirilmesi gereken hususlarda düzenleyici işlemler tesis ederek ve özel nitelikli kararlar alarak uygulamayı düzenlemeye ve yönlendirmeye yetkili kılınmıştır.

Kanun değişikliğiyle kitle fonlama platformları ve kripto varlık hizmet sağlayıcılarının Türkiye Sermaye Piyasaları Birliğine üyelik başvurusunda bulunma zorunluluğu getirilmiştir. Buna göre söz konusu kuruluşlar, yetki belgelerini almalarından itibaren üç ay içinde gerekli başvuruyu yapmakla yükümlüdür.

Kripto para borsası ortaklarının taşıması gereken nitelikler

Yeni kripto varlık yasası ile kripto para borsası ortaklarının niteliklerine yönelik düzenleme yapılmıştır. Buna göre öncelikle ortakların gerekli mali güç ve işin gerektirdiği dürüstlük ve itibara sahip bulunması gerekmektedir. Ayrıca ortakların daha önce iflas etmemiş olması ve konkordato ilan etmemiş olması, faaliyet izni iptal edilmiş sermaye piyasalarında faaliyet gösteren bazı kurumlarda yüzde on veya daha fazla paya sahip olmaması gibi kıstaslar getirilmiştir.

Kripto para borsası ortaklarının ceza kanunlarında belirtilen birtakım suçlardan mahkum olmaması gerekmektedir. Bu suçlar arasında zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas gibi yüz kızartıcı suçların yanı sıra bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme, banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçlarından, terörizmin finansmanı, vergi kaçakçılığı gibi suçların yanı sıra kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkûm olmaması gerekmektedir. Bu suçlar affa uğramış olsalar bile bu suçlara karışan kişilerin kripto borsası ortağı olması yasaklanmıştır.

Gerekli mali güç ve işin gerektirdiği dürüstlük ve itibara sahip bulunması şartı hariç olmak üzere gerekli nitelikleri kaybeden kişiler, sahip oldukları payları şartları sağlayan başka kişilere devretmelidir. Bunun için altı aylık bir süre belirlenmiştir.

Kripto paralara ilişkin düzenleme yetkisi

Sermaye piyasası araçlarına özgü haklar sağlayan kripto varlıklara ilişkin olarak düzenleyici işlemler tesis etmek, özel ve genel nitelikte kararlar almak ve tedbir ve yaptırım uygulamak konusunda SPK görevlendirilmiştir. Bu kripto varlıklar ile platformlarca kendi bünyelerinde işlem görecek veya ilk satış ya da dağıtımı yapılacak kripto varlıklar dışındaki kripto varlıklara bu Kanun maddelerinin uygulanmayacağı belirtilmiştir.

Kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetlerine ve kripto varlıkların transfer ve saklanmasına ilişkin esaslar

Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile bunlarda işlem yapmak isteyen müşteriler arasında imzalanan sözleşmeler, yazılı şekilde veya uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulabilir. Kripto varlık hizmet sağlayıcıların müşterilerine karşı sorumluluğunu ortadan kaldıran veya sınırlandıran her türlü sözleşme şartı geçersizdir. Platformlar müşterilerinin işlemlerine ilişkin itirazlarını ve şikayetlerini etkin şekilde çözecek dâhili mekanizmalar kurmakla yükümlüdür.

Platformlarca kendi bünyelerinde işlem görecek veya ilk satış ya da dağıtımı yapılacak kripto varlıkların belirlenmesine ve bunların işlem görmesinin sonlandırılmasına ilişkin yazılı listeleme prosedürü oluşturulması zorunlu olup, bu konuda Kurul tarafından ilke ve esaslar düzenlenebilir. Bir kripto varlığın platformlarca listelenmiş olmasının bunlara kamu tarafından kefil olunduğunu göstermeyeceği belirtilmiştir.

Platformlarda fiyatlar serbestçe oluşması gerektiği düzenlenmiştir. Fiyatı yurt dışı piyasalarda da oluşan kripto varlıklara ilişkin işlemler hariç olmak üzere, makul ve ekonomik bir gerekçeyle açıklanamayan ve platform nezdindeki işlemlerin güven, açıklık ve istikrar içinde çalışmasını bozacak nitelikteki eylem ve işlemlere ilişkin kanunun 104. Maddesinde belirlenen piyasa bozucu eylem cezaları uygulanır.

Platformlar işlemlerin güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil, dürüst ve rekabetçi bir şekilde gerçekleşmesinin sağlanması ve piyasa bozucu nitelikte eylem ve işlemlerin tespit edilmesi, önlenmesi ve tekrarlanmaması amacıyla emir ve işlem esaslarını belirler, bünyelerinde gerekli gözetim sistemini kurar ve her türlü önleyici tedbirleri alır. Platformlar bünyelerinde gerçekleştirilen piyasa bozucu nitelikteki eylem ve işlemlere ilişkin olarak tespit yapmak, bu nitelikteki eylem ve işlemleri gerçekleştiren hesapların kısıtlanması, durdurulması ve kapatılması dâhil olmak üzere gerekli tedbirleri almak ve ulaşılan tespitleri rapora bağlayarak Kurula bildirmekle yükümlüdür.

Kanunda platformlara Kurul tarafından faaliyet izni verilmiş olmasının işlemlerin kamunun güvencesi altında olduğu anlamına gelmeyeceği düzenlenmiştir. Dolayısıyla kripto varlıklar kanunda düzenlenen yatırımcı tazmin hükümlerine tabi değildir.

Müşteri cüzdanlarına dair düzenlemeler

Müşterilerin kripto varlık transferlerinin gerçekleştirildiği cüzdanlara ve fon transferlerinin gerçekleştirildiği hesaplara ilişkin kayıtlar kripto varlık hizmet sağlayıcıları tarafından güvenli, erişilebilir ve takip edilebilir şekilde tutulur. Tüm işlem kayıtlarının bütünlüğü, doğruluğu ve gizliliği sağlanır.

Platformların müşterilerine ait kripto varlıkların müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurulması esası getirilmiştir. Müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurmayı tercih etmedikleri kripto varlıklara ilişkin saklama hizmetinin bankalarca veya Kurulca kripto varlık saklama hizmeti sunma konusunda yetkilendirilmiş diğer kuruluşlarca sunulması ve müşterilere ait nakitlerin bankalarda tutulması zorunludur. Kurul, her kripto varlık için veya bunların dayandığı teknolojik özellikler ya da kripto varlıkların nitelik ve nicelikleri kapsamında saklama konusunda ayrı esaslar belirleyebilir.

Kripto paraların haczine yönelik düzenlemeler

Müşterilere ait nakit ve kripto varlıklar, kripto varlık hizmet sağlayıcıların mal varlığından ayrıdır ve kripto varlık hizmet sağlayıcıları nezdinde bulunan müşteriye ait nakit ve kripto varlıklar kripto varlık hizmet sağlayıcılarının borçları nedeniyle haczedilemez. Aynı durum müşterinin borçları bakımından platformun malvarlığı bakımından da geçerlidir.

Kanun değişikliğiyle birlikte kripto paraların haczine ilişkin düzenlemeler de ilk kez yasalaşmıştır. Buna göre müşterilere ait nakit ve kripto varlıklara ilişkin tedbir, haciz ve benzeri her türlü idari ve adli talepler münhasıran kripto varlık hizmet sağlayıcıları tarafından yerine getirilir. Nakit ve kripto varlıkların bilişim sistemleri vasıtasıyla sorgulanması ve elektronik ortamda haczi hakkında İcra ve İflas Kanunu'nun 78. Maddesinin uygulanacağı düzenlenmiştir. Kamu alacaklarına özgü yollarla takip edilecek alacaklar için de bilişim sistemleri vasıtasıyla sorgulama yapılabilir ve elektronik ortamda haciz tatbik edilebilir. Müşterilere ait nakit ve kripto varlıklara adli makamlarca el konulması hâlinde, el konulan varlıkların Kurulca yetkilendirilmiş saklama hizmeti sağlayan kuruluşlar nezdinde oluşturulan cüzdanlarda muhafazası için gerekli tüm işlemler adli makamlarca tesis edilir. Görüldüğü üzere kanun değişikliğiyle birlikte kripto paraların elektronik olarak sorgulanması ve haczedilebilmesi için birtakım düzenlemeler yapılmıştır.

Kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetlerinde uygulanacak tedbirler

Kripto varlık hizmet sağlayıcıların hukuka aykırı faaliyet ve işlemlerinde uygulanacak tedbirler Kanunun 96. Maddesinde düzenlenmektedir. Buna göre belirlenen eksiklikler kurulca verilen sürede giderilmezse kurul doğrudan bu kurumların faaliyetlerinin kapsamını sınırlandırmaya veya geçici olarak durdurmaya, tamamen veya belirli sermaye piyasası faaliyetleri itibarıyla yetkilerini iptal etmeye, yöneticilerin ve çalışanların sahip oldukları lisansları geçici veya sürekli olarak iptal etmeye, haklarında suç duyurusunda bulunmaya, bunların imza yetkilerini sınırlandırmaya veya kaldırmaya, yönetim kurulu üyelerini görevden almaya ve yerlerine yenilerini atamaya yetkilidir.

İzinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetinde uygulanacak tedbirler Kanunun 99. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre izinsiz sermaye piyasası faaliyet ve işlemlerinin doğurduğu sonuçların iptali ve nakit ya da sermaye piyasası araçlarının hak sahiplerine iadesi için kurul dava açabilir ve yöneticiler hakkında yukarıda sayılan tedbirlere başvurulabilir.

İzinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetinde bulunanların ilan, reklam ve açıklamaları ile her türlü ticari iletişimlerinin hukuka aykırı olması durumunda sorumlular hakkında cezai kovuşturma yapılmakla birlikte, sorumluların ilgili mevzuat uyarınca ilan ve reklamları durdurulabilir, kanuna aykırı belgeleriyle, ilan ve reklamları toplatılabilir veya işyerleri geçici olarak kapatılabilir.

Yurt dışında yerleşik platformlar tarafından Türkiye'de yerleşik kişilere yönelik faaliyette bulunulması ya da Kurulca yapılacak düzenlemeler kapsamında kripto varlıklara ilişkin yasaklanmış bir faaliyetin Türkiye'de yerleşik kişilere sunulması da izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı sayılır. Yurt dışında yerleşik platformlar tarafından Türkiye'de iş yeri açılması, Türkçe internet sitesi oluşturulması, sunulan kripto varlık hizmetlerine ilişkin olarak doğrudan ve/veya Türkiye'de yerleşik kişi ya da kurumlar aracılığıyla tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinde bulunulması durumlarından herhangi birinin varlığı hâlinde faaliyetlerin Türkiye'de yerleşik kişilere yönelik olduğu kabul edilir.

Kurul, kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetlerinden kaynaklanan nakit ödeme ve kripto varlık teslim yükümlülüklerini yerine getiremediği veya kısa sürede yerine getiremeyeceği ya da bunlardan bağımsız olarak mali yapılarının ciddi surette zayıflamakta olduğu ya da mali durumunun taahhütlerini karşılayamayacak kadar zayıflamış olduğunun tespiti hâlinde, üç ayı geçmemek üzere verilecek uygun süre içinde mali yapılarının güçlendirilmesini isteyebilir ya da herhangi bir süre vermeksizin doğrudan kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyetlerini geçici olarak durdurabilir; faaliyet yetkilerini kaldırabilir; sorumluluğu tespit edilen yöneticilerin ve çalışanların imza yetkilerini sınırlayabilir veya kaldırabilir.

İçeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilmesi

a) Kurulca belirlenen esaslara ya da yasaklara aykırı olarak internet üzerinden ilan, reklam ve duyuru yapıldığına ilişkin bilgi edinilmesi

b) Kurulca belirlenen esaslara aykırı olarak kripto varlıklara yönelik yatırım danışmanlığı ve/veya portföy yöneticiliği yapıldığına ilişkin bilgi edinilmesi

c) İzin alınmaksızın kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetinin internet aracılığıyla yapıldığının Kurulca tespit edilmesi durumunda kurumlar aleyhine tedbir uygulanır.

Hukuka aykırı olarak internet dışındaki mecralardan ilan, reklam ve duyuru yapıldığının tespiti hâlinde, sorumluların ilgili mevzuat uyarınca ilan ve reklamları durdurulabilir, kanuna aykırı belgeleriyle, ilan ve reklamları toplatılabilir.

Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının sorumluluğu

Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının hukuka aykırı faaliyetleri ile nakit ödeme ve/veya kripto varlık teslim yükümlülüklerini yerine getirememesinden kaynaklanan zararlardan kripto varlık hizmet sağlayıcıları sorumludur. Zararın kripto varlık hizmet sağlayıcılarından tazmin edilememesi veya edilemeyeceğinin açıkça belli olması hâlinde; kripto varlık hizmet sağlayıcı mensupları kusurlarına ve durumun gereklerine göre zararlar kendilerine yükletilebildiği ölçüde sorumludur.

Kripto varlık hizmet sağlayıcıları bilişim sistemlerinin işletilmesi, her türlü siber saldırı, bilgi güvenliği ihlalleri gibi fiillerden veya personelin her türlü davranışından kaynaklanan kripto varlık kayıplarından tehlike sorumluluğu hükümlerine göre sorumludur. Kayıpların kripto varlık hizmet sağlayıcılarından tazmin edilememesi veya edilemeyeceğinin açıkça belli olması hâlinde; kripto varlık hizmet sağlayıcı mensupları kusurlarına ve durumun gereklerine göre kayıplar kendilerine yükletilebildiği ölçüde sorumludur. Kripto varlık hizmet sağlayıcıların kusuru olmaksızın sunulan hizmetlerde yaşanan kesintilerden kaynaklanan, geçici bir süre emir iletilememesi ya da işlem/transfer yapılamaması hâlleri ve benzeri hâllerde ortaya çıkan zararlar ise bu şekilde değerlendirilmeyecektir.

İzinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti

İzin almaksızın kripto varlık hizmet sağlayıcı olarak faaliyet yürüttüğü tespit edilen gerçek kişiler ve tüzel kişilerin yetkilileri üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılırlar.

Kripto varlık hizmet sağlayıcılarda zimmet

Kanun değişikliğiyle kripto para dolandırıcılığına ilişkin düzenlemeler yapılmış ve özel cezalar belirlenmiştir. Buna göre kripto varlık hizmet sağlayıcı görevi nedeniyle kendisine tevdi edilmiş olan veya koruma, saklama ve gözetimiyle yükümlü olduğu para veya para yerine geçen evrak veya senetleri, diğer malları veya kripto varlıkları kendisinin ya da başkasının zimmetine geçiren kripto varlık hizmet sağlayıcı yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile diğer mensupları, sekiz yıldan on dört yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacakları gibi kripto varlık hizmet sağlayıcının zararını tazmine mahkûm edilirler.

Suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi hâlinde faile on dört yıldan yirmi yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası verilir. Ancak, adli para cezasının miktarı kripto varlık hizmet sağlayıcının ve müşterilerinin uğradığı zararın üç katından az olamaz.

Faaliyet izni kaldırılan bir kripto varlık hizmet sağlayıcının; hukuken veya fiilen yönetim veya kontrolünü elinde bulundurmuş olan gerçek kişi ortaklarının, kripto varlık hizmet sağlayıcının ya da müşterilerinin kaynaklarını, her ne suretle olursa olsun kripto varlık hizmet sağlayıcının emin bir şekilde çalışmasını tehlikeye düşürecek şekilde doğrudan veya dolaylı olarak kendilerinin veya başkalarının menfaatlerine kullandırmak suretiyle, kripto varlık hizmet sağlayıcıyı veya müşterilerini zarara uğratmaları zimmet olarak kabul edilir. Bu fiilleri işleyenler hakkında on iki yıldan yirmi iki yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur; ancak, adli para cezasının miktarı kripto varlık hizmet sağlayıcının ve müşterilerinin uğradığı zararın üç katından az olamaz. Ayrıca, meydana gelen zararın müteselsilen ödettirilmesine karar verilir.

Soruşturma başlamadan önce, zimmete geçirilen para veya para yerine geçen evrak veya senetlerin, diğer malların veya kripto varlıkların aynen iade edilmesi veya uğranılan zararın tamamen tazmin edilmesi hâlinde, verilecek cezanın üçte ikisi indirilir.

Kovuşturma başlamadan önce, zimmete geçirilen para veya para yerine geçen evrak veya senetlerin, diğer malların veya kripto varlıkların gönüllü olarak aynen iade edilmesi veya uğranılan zararın tamamen tazmin edilmesi hâlinde, verilecek cezanın yarısı indirilir. Bu durumun hükümden önce gerçekleşmesi hâlinde, verilecek cezanın üçte biri indirilir.

Zimmet suçunun konusunu oluşturan para veya para yerine geçen evrak veya senetlerin veya diğer malların veya kripto varlıkların suçun işlendiği tarihteki değerinin azlığı nedeniyle verilecek ceza üçte birden yarıya kadar indirilir.

Kripto varlıklara ilişkin şahsi sorumluluk

Kripto varlık hizmet sağlayıcının zimmet sayılan işlemler gerçekleştirdiği tespit edilen yönetim kurulu başkan ve üyelerinin şahsi sorumlulukları yoluna gidilerek, Kurulun talebi üzerine doğrudan şahsen iflaslarına mahkemece karar verilebilir. Bu işlemler, üçüncü kişilere menfaat temini amacıyla yapıldığı takdirde, menfaat temin eden kişiler hakkında da temin ettikleri menfaat üzerinden uygulanır. Haklarında şahsi iflas kararı verilenlerin aktifleri müşterilerin zararlarının ödenmesinde kullanılır. Aktiflerden öncelikle müşteri zararları ödenir. Müşteri zararlarının tamamının karşılanamaması hâlinde garameten ödeme yapılır. Müşteri zararları tamamen karşılandıktan sonra artan kısım haklarında şahsi iflas kararı verilenlere iade edilir.

Kripto varlık hizmet sağlayıcılara ilişkin geçiş hükümleri

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti yürütenler, yürürlük tarihinden itibaren bir ay içinde, Kurulca belirlenecek belgelerle Kurula başvuruda bulunarak faaliyet izni almak üzere gerekli başvuruları yapacaklarına veya müşteri hak ve menfaatlerini zarara uğratmadan üç ay içinde tasfiye kararı alacaklarına ve tasfiye sürecinde yeni müşteri kabul etmeyeceklerine dair bir beyan sunmak zorundadır.

Kanunun yürürlüğü sonrasında faaliyete başlamak isteyenler faaliyetlerine başlamadan önce Kurula başvuruda bulunarak ikincil düzenlemelerde öngörülecek şartları sağlayarak faaliyet izni almak üzere gerekli başvuruları yapacaklarını beyan ederler. Tasfiye olacak kuruluşlar bu durumu internet sitelerinde duyururlar, ayrıca müşterilerine elektronik posta, kısa mesaj, telefon ve benzeri iletişim araçları ile bildirirler.

Bu yükümlülükleri yerine getirmeyenler hakkında cezai tedbirler uygulanabilir. Tasfiyeye gitmeyi tercih eden ya da belirlenen süre içinde Kurula başvuru yapmayan kuruluşlarda hesapları bulunan müşterilerin transfer taleplerinin yerine getirilmemesi izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti suçunu oluşturur.

Bu Kanun uyarınca Kurulca çıkarılacak yönetmelik yürürlüğe girdikten sonra, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti yürütenler dışındaki kuruluşlar faaliyet izni almaksızın faaliyete başlayamaz, faaliyette bulunan kuruluşlar da yönetmelikte belirtilecek süre içinde Kurula faaliyet izni başvurusunda bulunurlar. Kurul işlemlerinin tamamlanması için bir süre belirler ve süre içinde yetki belgesi alamayan kuruluşların faaliyetlerini sonlandırmalarını isteyebilir.

Yurt dışında yerleşik kripto varlık hizmet sağlayıcıları, Türkiye'de yerleşik kişilere yönelik faaliyetlerini bu maddeyi ihdas eden Kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takip eden üç ay içinde sonlandırır.

Müşterilerin kripto varlıkları nakde veya nakdi kripto varlığa çevirebilmelerine ve kripto varlıkların transferinin gerçekleştirilmesine imkân veren Türkiye'de yerleşik ATM ve benzeri elektronik işlem cihazlarının faaliyetleri Kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takip eden üç ay içinde sonlandırılır, faaliyetini sonlandırmayan ATM'ler mahallin en büyük mülkî idare amirinin bildirimi üzerine yetkili idareler tarafından kapatılır. Faaliyette bulunmaya devam edenler ve buna imkân sağlayanlar hakkında Kanunun ceza hükümleri uygulanır.

Yürürlük

Kanun değişiklikleri 02.07.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Fakat kanunun 35/B ve 35/C maddeleri uyarınca çıkarılacak ikincil düzenlemeler, yürürlük tarihinden itibaren altı ay içinde yürürlüğe konulacaktır.

Sonuç

Kripto paralar çıktığı günden bu yana tartışma konusu oluyor. Kimileri kripto paraların tamamen yasaklanması gerektiğini savunurken kimileri merkezi finansın ortadan kalkacağını ve fiyatı serbestçe belirlenen bu birimlerin tek geçer akçe olacağını savunuyor. Fakat ikinci durum devletler için bir tehdit unsurudur. Çünkü enflasyon para basılarak yaratılmakta ve devletler bu suretle borçlarını eritmektedir. Bu yetkinin ortadan kaldırılma ihtimali yöneticileri kara kara düşünmeye sevk ediyor. Duyulan korku, her kripto boğasında güçleniyor ve resesyon gölgesindeki devletleri Güç arayışına yönlendiriyor. Bu hikayenin karanlıklar lordu, yasa ordularını bir bir göndererek hakimiyetini artırıyor. Kripto parayla ilgili tanımlar yasalara giriyor, kripto para borsaları denetim altına alınıyor, şartlar sıkılaştırılıyor, vergilendirme çalışmaları hızlanıyor ve kripto paraların özünde olan özgürlük günden güne etkisini kaybediyor. Tabii ki getirilen düzenlemelerle kripto para dolandırıcılığı, suç gelirlerinin aklanması, mal kaçırma, kayıt dışı ticaret, vergi kaçakçılığı ve sair hukuka aykırı davranışların azalacağı bir gerçek. Fakat belki de sorulması gereken soru şudur: Bu karanlık ve belirsizlik dolu yolda, insanlık için en önemli olan özgürlük mü, yoksa düzen midir? Neticede savaşların nihai amacı da barışı getirmektir, değil mi?

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.