Türkiye'nin döngüsel ekonomi yaklaşımına uygun yatırımları destekleyen, iklim ve sürdürülebilirlik hedeflerine katkıda bulunan, kaynak verimliliği ve düşük karbonlu üretimi teşvik eden Tebliğ yürürlüğe girmiştir.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ("Bakanlık") tarafından Yeşil Dönüşüm Destek Programı Uygulama Usul ve Esasları Tebliği ("Tebliğ")1, 26 Temmuz 2024'te Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Tebliğ ile Türkiye'de döngüsel ekonomi yaklaşımıyla uyumlu, iklim ve sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlayan, kaynak verimli ve düşük karbonlu üretimi amaçlayan yatırımların desteklenmesi hedeflenmektedir. Aynı zamanda Tebliğ, çevresel sorumluluk ve sürdürülebilirlik prensipleri ile faaliyetlerini yürüten işletmelerin bu kapsamdaki üretim modellerine ve iş yönetimine uyum sağlamasına katkıda bulunacaktır.
Destek Kapsamı
Desteklenecek projeler, imalat sanayinde faaliyet gösteren üretim tesisi ve yardımcı birimlerle sınırlı kalmak kaydıyla, proje hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik arazi-arsa alımı, bina-inşaat harcaması ile alınacak makine, teçhizat, teknoloji, yazılım ve donanım ile ölçüm, doğrulama, belgelendirme, etüt, test ve danışmanlık hizmetlerini içerebilir.
Yeşil Dönüşüm Destek Programı kapsamında mevcut tesise ilave yatırımlar dışında kalan yeni yatırımlar ile yeşil dönüşüm sürecinde kullanılacak teknoloji ve ürünlerin geliştirilmesi veya üretilmesine yönelik Ar-Ge veya yatırım faaliyetleri için destek sağlanmayacaktır.
Başvuru Süreci
- Yol Haritası Raporu
İmalat sanayinde faaliyet gösteren Türkiye'de yerleşik sermaye şirketleri -hem KOBİ'ler hem büyük işletmeler- yatırımcı olarak tanımlanmakta ve teşvik programına başvurabilir. Bu yatırımcıların, yeşil dönüşüm stratejisi çerçevesinde ve tesis bazında yürüteceği yeşil dönüşüm uygulamalarını içeren yol haritası raporunu hazırlamaları gerekmektedir.
Yol haritası raporu; yeşil dönüşüm sürecine ilişkin -en az beş yıllık olmak üzere- orta ve uzun vadeli planlamaları ve proje için belirlenen performans göstergelerindeki mevcut durumu, hedefleri ve uygulamaları içermelidir.
Yatırımcı; başvurduğu projenin amacını, kapsamını, mevcut durum ölçümünü, mevcut problemlerin tespitini ve çözüm yaklaşımlarını, proje hedeflerini, bu hedeflere ulaşmak için gerçekleştirilecek yeşil dönüşüm uygulamalarını ve proje büyüklüğünü bu yol haritasında sunmalıdır. Yol haritası raporunda bir veya birden fazla proje sunulabilir.
- Yol Haritasının Uygulanması
Yatırımcının "yeşil dönüşüm ekibi'' kurması gerekmektedir. Bu ekip, en az üç kişiden oluşur ve yol haritası raporunun hazırlanması, uygulanması ve izlenmesi süreçlerinde yer alır. Yatırımcı tarafından yeşil dönüşüm ekibi içerisinden bir yeşil dönüşüm lideri seçilir.
- Proje Hedefi
Yatırımcı, yol haritası raporunda, başvuruda bulunduğu proje için miktarsal veya oransal olarak somut ve ölçülebilir iyileştirmeler içeren bir veya birden çok proje hedefi belirler.
Proje hedefi belirlenirken Tebliğ'in 5. Maddesinde yer verilen Enerji Tüketimi, Sera Gazı Emisyon Miktarı, Hava Kirletici Emisyon Miktarı, Karbon Ayak İzi, Su Ayak İzi, Hammadde Tüketimi, Atık Miktarı, Su Tüketimi, Atık Su Miktarı, Atık Su Kirlilik Yükü, Tesis Atıklarından Geri Dönüştürülmüş Girdi Miktarı gibi performans göstergeleri dikkate alınmalıdır. Proje hedefi, bu göstergelerden en az birinde iyileşme sağlamalıdır.
- Değerlendirme Kriterleri
Değerlendirme kriterleri, Tebliğ'in 9. Maddesinde sayılmıştır:
a) Yol haritası raporunun yatırımcının yeşil dönüşüm sürecine ilişkin orta ve uzun vadeli planlamalarını tutarlı ve kapsayıcı bir şekilde içermesi.
b) Proje hedefleri ile yeşil dönüşüm uygulamalarının yol haritası raporuyla uyumlu olması.
c) Yol haritası raporu ve proje kapsamında gerçekleştirilecek yeşil dönüşüm uygulamalarının bu alandaki ulusal ve uluslararası mevzuat ile iyi uygulamalar dikkate alınarak oluşturulması.
ç) Projenin sektördeki öncelikler, yenilikçi uygulama örnekleri ve yeni geliştirilmiş teknolojileri içermesi.
d) Proje hedeflerinin, ilgili alanda gerçekleştirilebilecek potansiyel iyileştirme alanları dikkate alındığında belirgin, ölçülebilir, kıyaslanabilir ve gerçekçi olarak belirlenmiş olması.
e) Proje hedeflerinin, gerçekleştirilmesi öngörülen yeşil dönüşüm uygulamaları ve destek kapsamına alınması talep edilen yatırım unsurlarıyla uyumu.
f) Proje hedeflerine ulaşmak üzere gerçekleştirilen yeşil dönüşüm uygulamalarının diğer performans göstergelerinde olumsuz etkiye neden olmaması.
g) Yatırımcı tarafından belirtilen performans göstergelerine yönelik ölçümün yöntemi ve raporlamasına ilişkin unsurların doğruluk ve yeterlilik düzeyi.
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü, desteklenmesi uygun görülen projeler için Yatırım Teşvik Belgesi düzenler.
Sonuç
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulan Yeşil Dönüşüm Destek Programı, imalat sanayindeki işletmelerin çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmalarını desteklemek amacıyla tasarlanmıştır. Devlet tarafından sağlanan teşvikler sayesinde işletmeler, yeşil dönüşümü daha uygun maliyetlerle gerçekleştirebilecektir. Türkiye'nin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmasında önemli bir adım olan bu program, işletmelerin çevre dostu üretim süreçlerine geçiş için destek sağlarken aynı zamanda küresel pazarda rekabet güçlerini artırmalarına da yardımcı olacaktır.
Footnotes
1. Tebliğ metnine buradan ulaşabilirsiniz.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.