Yabancı şirketler Türkiye'de yatırım yapmaya karar vermeden önce anonim şirket veya limited şirket kurmak yerine Türkiye'de irtibat bürosu kurabilmektedirler. İrtibat bürosu kurarak yabancı şirketler; Türkiye pazarındaki sektörleri hakkında gerekli araştırmaları yapabilir, faaliyet göstermeyi düşündükleri pazardaki potansiyeli, eksiklikleri veya talepleri keşfedebilir ve araştırmaları sonucunda Türkiye'de faaliyet gösterip göstermemeye karar verebilirler. Ancak belirtilmelidir ki irtibat bürolarının ticari faaliyette bulunmaları yasak olup irtibat büroları kâr getirecek herhangi bir ticari faaliyette bulunamazlar. İşbu makalede irtibat bürosunun kuruluşu üç fazda anlatılacaktır.
Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliği, irtibat bürolarının faaliyet gösterebileceği konuları aşağıdaki şekilde düzenlemektedir:
- Temsil ve ağırlama: Yabancı firmanın sektörel kuruluşlar ve ilgili kuruluşlar nezdinde temsil edilmesi, yabancı firma yetkililerinin Türkiye'deki iş temaslarının koordinasyonu ve organizasyonu, ofis kullanım ihtiyaçlarının karşılanması.
- Türkiye'deki tedarikçilerin kalite ve standartlar açısından kontrol ve denetimi ile tedarikçi seçimi: Yabancı firma adına üretim yapan firmaların yabancı firmanın kalite standartları çerçevesinde denetlenmesi, yabancı firmanın ürün ve üretici taleplerinin temini.
- Teknik destek: Distribütörlere eğitim veya teknik destek sağlanması ve tedarikçi üreticilere kalite standartlarını geliştirmeleri için destek hizmeti verilmesi.
- İletişim ve bilgi aktarımı: Türkiye ile iş ilişkisi olan yabancı firmaya iletilmek üzere pazardaki gelişmeler, tüketici eğilimleri, rakiplerin ve distribütörlerin satış durumu, distribütör firmanın performansı vb. konularda bilgi toplanması ve aktarılması.
- Bölgesel yönetim merkezi: Yabancı şirketin diğer ülkelerdeki birimleri için yatırım ve yönetim stratejilerinin oluşturulması, planlama, tanıtım, satış, satış sonrası hizmetler, marka yönetimi, finansal yönetim, teknik destek, Ar-Ge, dış kaynak kullanımı, yeni geliştirilen ürünlerin test edilmesi, laboratuvar hizmetleri, araştırma ve analiz, çalışanların eğitimi gibi koordinasyon ve yönetim hizmetlerinin sağlanması.
Yabancı şirketlerin irtibat bürosu açma izni için T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na ("Bakanlık") başvurmaları gerekmektedir. İrtibat bürosu açacak şirketin yabancı ülkede o ülkenin kanunlarına uygun olarak kurulmuş olması gerekir. Bakanlık, yeni kurulan şirketlerin Türkiye'de irtibat bürosu açma taleplerini, şirketin faaliyet konusu, sermayesi ve istihdam ettiği personel sayısı gibi unsurlar çerçevesinde değerlendirerek, faaliyet izni verilebilmesi için şirketin kuruluşundan itibaren en az bir yıllık sürenin geçmesini şart koşabilir. Ancak bu şart tüm şirketler için geçerli olmayıp, Bakanlıkça gerekli görülen hallerde aranabilir.
İrtibat Bürolarının Faaliyet Süresi
İrtibat bürolarının ilk başvuruları için beyan edilen kapsamda verilecek azami izin süresi 3 yıldır. Ancak faaliyet süresini uzatmak isteyen ofisler, faaliyet süresinin bitiminden önce Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü'ne ("Genel Müdürlük") başvururlar.
Faz 1: Başvuru Öncesi Gereklilikler
Kuruluş izni için Bakanlığa sunulması gereken belgeler şunlardır: başvuru formu, taahhütname, yabancı şirketin kuruluş belgesi veya senedi, yabancı şirketin en son faaliyet belgesi, yabancı şirketin yıllık faaliyet raporu ve mali tabloları, yabancı şirketin yönetim kurulu kararı, irtibat bürosunun kurulması için avukat atanmasına ilişkin vekâletname, irtibat bürosu müdürünün atanmasına ilişkin vekâletname, irtibat bürosu müdürünün imza örneği.
Faz 2: Bakanlık'a Başvuru Yapılması
Yukarıda belirtilen tüm gerekli belgeler, Türkçe olarak hazırlanmamışlarsa, Türkiye'de yeminli bir tercüman tarafından tercüme edilmeli ve Bakanlığa başvuruyu tamamlamak için noter tasdikli olmalıdır. Bakanlık, tüm belgelerin eksiksiz olması koşuluyla, kuruluş başvurusunu 20 ila 30 iş günü içinde sonuçlandırabilmektedir.
Faz 3: Başvuru Sonrası Gereklilikler
İrtibat bürosunun kurulmasının ardından 1 ay içerisinde gerekli belgelerle birlikte vergi dairesi kayıt belgesi alınabilmesi için vergi dairesine kuruluşa ilişkin bildirimde bulunulması gerekmektedir. Ayrıca irtibat bürolarının vergi dairesi kayıt belgesi ve kira sözleşmesinin bir örneğini 1 ay içinde Genel Müdürlüğe teslim etmeleri gerekmektedir. Dolayısıyla vergi dairesi kaydı ve resmi adres olarak belirlenecek bir ofisin kiralanması işlemlerinin başvurudan sonra en makul sürede gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Ana şirketin Türkiye'deki irtibat bürosuna Türk Lirası (TL) cinsinden fon transfer etmesine izin verilmemektedir. Ancak, kira, kamu hizmetleri, yemek ve çalışanların sosyal güvenlik primleri gibi temel yerel giderler TL olarak ödenmelidir. Bu nedenle, uygulamada irtibat bürolarının Türkiye'de iki ayrı banka hesabı olmalıdır: yurt dışından fon almak için bir döviz hesabı ve yabancı fonları TL'ye çevirmek ve yerel ödemeleri yapmak için bir TL hesabı. Ayrıca, irtibat büroları, sosyal güvenlik primlerini ve gerektiğinde diğer vergi yükümlülüklerini ödemek için bir Türk kamu bankası hesabı açmalıdır.
Türk çalışan istihdam etmek için ofisin Sosyal Güvenlik Kurumu'na kayıt yaptırması ve çalışan primlerini ödemesi, çalışanların iş sözleşmelerinin 4857 sayılı İş Kanunu'na göre hazırlanması, yabancı çalışan istihdam etmek için ise Doğrudan Yabancı Yatırımlarda Yabancı Uyruklu Personel İstihdamı Hakkında Yönetmelik uyarınca irtibat bürosu faaliyetleri için 200.000 ABD Doları veya karşılığı döviz getirilmesi kaydıyla yabancı çalışanın Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'ndan çalışma izni alması gerekmektedir.
İrtibat bürolarının bilanço veya yevmiye defteri gibi mali veya yasal kayıtlar tutması gerekmemektedir. Bunun yerine, irtibat büroları faaliyetlerini her yıl Mayıs ayı sonuna kadar Bakanlık'a raporlamalıdırlar.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
