Yabancı yatırımcıların Türkiye'ye yatırım yapmalarını desteklemek günümüzde büyük önem arz etmektedir. Ülkemize yabancı yatırımcılar tarafından yatırım yapılmasını teşvik etmek amacıyla birçok düzenleme yapılmaktadır, yabancı yatırımcıların yatırımlarını teşvik etmek için yapılan düzenlemelerden biri de irtibat bürosu kuruluşudur. 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu yabancı yatırımların özendirilmesine, yabancı yatırımcıların haklarının korunması ile yatırım ve yatırımcı tanımlarında uluslararası standartlara uyulmasına, doğrudan yabancı yatırımların gerçekleştirilmesinde izin ve onay sisteminin bilgilendirme sistemine dönüştürülmesine ve tespit edilen politikalar yoluyla doğrudan yabancı yatırımların artırılmasına ilişkin esasları düzenlemektir.
Yabancı yatırımcılar Türkiye'de yatırım yapmaya henüz karar vermeden önce irtibat bürosu kurarak Türkiye pazarında kendi sektörlerine ilişkin gerekli araştırmaları yapabilir; faaliyet göstermeyi hedeflediği pazardaki potansiyeli, eksiklikleri veya talepleri keşfedebilir; araştırmaları sonucu Türkiye'de faaliyet gösterip göstermemeye karar verebilir. Ancak önemle belirtmek gerekir ki, irtibat bürolarının ticari faaliyette bulunmaları yasaktır, irtibat büroları kazanç sağlayacak herhangi bir ticari faaliyette bulunamaz. Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliği irtibat bürolarının faaliyet gösterebilecekleri konuları aşağıdaki şekilde düzenlemektedir:
- Temsil ve ağırlama: Yabancı şirketin sektörel kuruluşlar nezdinde ve ilgili organizasyonlarda temsil edilmesi, yabancı şirket yetkililerinin Türkiye'deki iş temaslarının koordinasyonu ve organizasyonu, bu kişilerin ofis kullanım ihtiyaçlarının karşılanması.
- Türkiye'deki tedarikçilerin kalite ve standart açısından kontrolü, denetimi ve tedarikçi temini: Yabancı şirket adına üretim yaptırılan firmaların, yabancı şirketin kalite standartları çerçevesinde denetlenmesi, yabancı şirketin ürün ve üretici taleplerinin temini.
- Teknik destek: Distribütörlere yönelik eğitim veya teknik destek sağlanması, tedarikçi üreticilere kalite standartlarını arttırmaları yönünde destek hizmeti sunulması.
- Haberleşme ve bilgi aktarımı: Türkiye ile iş ilişkisi içinde bulunan yabancı şirkete iletilmek üzere piyasadaki gelişmeler, tüketici eğilimleri, rakip firmaların ve distribütörlerin satış durumları, distribütör firmanın performansı, vb. konulara ilişkin bilgilerin toplanması ve aktarılması.
- Bölgesel yönetim merkezi: Yabancı şirketin, diğer ülkelerdeki birimlerine yönelik olarak; yatırım ve yönetim stratejilerinin oluşturulması, planlama, tanıtım, satış, satış sonrası hizmetler, marka yönetimi, finansal yönetim, teknik destek, AR-GE, dış tedarik, yeni geliştirilen ürünlerin test edilmesi, laboratuvar hizmetleri, araştırma ve analiz, çalışanların eğitimi gibi faaliyetlere ilişkin koordinasyon ve yönetim hizmeti sağlanması.
Yabancı şirketlerin irtibat bürosu kurabilmeleri için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına (" Bakanlık") müracaat ederek izin alması gerekmektedir. İrtibat bürosu açacak şirket, yabancı ülkede o ülkenin kanunlarına göre kurulmuş olmalıdır. Bakanlık, yeni kurulan şirketlerin Türkiye'de irtibat bürosu açma taleplerini, şirketin faaliyet konusu, sermayesi ve istihdam edilen personel sayısı gibi unsurlar çerçevesinde değerlendirerek faaliyet izninin verilmesi için şirketin kuruluşundan itibaren en az bir yıllık sürenin geçmesini şart koşabilir. Ancak bu koşul tüm şirketler için geçerli olmayıp, Bakanlıkça gerekli görülen durumlarda istenebilir.
İrtibat bürolarına ilk başvurularda, beyan edilen kapsamında verilecek azami izin süresi 3 yıldır. Ancak, faaliyet sürelerini uzatmak isteyen büroların, faaliyet süresinin sona ermesinden önce Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne ("Genel Müdürlük") müracaat etmesi gerekir.
Genel Müdürlük, kendisine gelen süre uzatma taleplerini; irtibat bürosunun geçmiş yıl faaliyetlerini, bağlı olduğu şirketin Türkiye'de geleceğe yönelik iş planı ve hedefleri, hali hazırdaki ve öngörülen harcama tutarı ve çalıştırdığı personel sayısı vs. durumlarını gözeterek değerlendirir. Ancak, pazar araştırması veya yabancı şirketin ürünlerinin ya da hizmetlerinin tanıtımını yapmak üzere izin alan irtibat bürolarının faaliyet süreleri uzatılmaz.
İrtibat büroları, her yıl en geç mayıs ayı sonuna kadar, büronun geçmiş yıl faaliyetleri hakkındaki belgeleri Bakanlığa göndermekle yükümlüdür. İrtibat bürolarının bu yükümlülüklerini yerine getirmemeleri halinde süre uzatma talepleri değerlendirmeye alınmaz ve faaliyet izinleri de resen iptal edilebilir. İrtibat bürolarının faaliyetlerini, mevzuata ve izinlerinde belirtilen faaliyet konusuna uygun şekilde yürütüp yürütmedikleri, resen veya ilgili kurum ve kuruluşların yazılı bildirimleri üzerine Bakanlık tarafından denetlenebilir. Yapılan denetim sonucunda, izin kapsamı dışında faaliyet gösterdikleri tespit edilen bürolara, fiilen yürütülen faaliyet için izin başvurusu yapmalarını teminen otuz gün süre verilir. Bu süre, haklı gerekçelerin varlığı halinde en fazla otuz gün daha uzatılabilir. Verilen süre sonunda başvuruda bulunmayan büroların faaliyet izni iptal edilir. Denetim sonucunda ticari faaliyet yürüttüğü tespit edilen büroların ise faaliyet izni iptal edilerek ilgili mercilere bildirilir.
Türkiye'de yatırım yapmaya karar veren bir yatırımcı Bakanlık'tan izin alarak irtibat bürosu kurup Türkiye'de piyasa araştırması yapabilir ve yatırım yapmak konusunda daha kesin bir karar verebilir. Ancak irtibat bürolarının ticari faaliyette bulunmalarının yasak olduğunun yatırımcılar tarafından her zaman göz önünde bulundurulması gerekir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.