W polskiej procedurze cywilnej obowiązuje zasada dwuinstancyjnego rozpoznania spraw. Oznacza to, że osoba która przegrała sprawę, może wnieść apelację od wyroku sądu pierwszej instancji. Wskazane w apelacji uchybienia zostaną zbadane przez sąd drugiej instancji.
Skarga kasacyjna stanowi natomiast środek odwoławczy od orzeczeń sądów drugiej instancji i jest wnoszona do Sądu Najwyższego. Skarga kasacyjna dotyczy jednak tylko niektórych rodzajów spraw cywilnych. Ponadto, skarżący musi przekonać Sąd Najwyższy, że dana skarga kasacyjna powinna zostać przyjęta do rozpoznania, co ma miejsce w szczególności, gdy rozpatrzenie skargi będzie miało znaczenie dla rozwoju polskiego prawa lub precedensowe znaczenie dla rozstrzygnięcia innych podobnych spraw.
wniesienie skargi kasacyjnej
Skargi kasacyjne w sprawach procesowych mogą dotyczyć trzech rodzajów orzeczeń sądów drugiej instancji:
- wyroku,
- odrzucenia pozwu lub
- umorzenia postępowania. Skargę kasacyjną należy wnieść do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem.
W sprawach gospodarczych skarga kasacyjna może zostać
wniesiona, tylko jeżeli wartość przedmiotu
zaskarżenia (np. objęta zaskarżeniem kwota) wynosi
co najmniej 50 000 zł. Skarga kasacyjna musi zostać
przygotowana i podpisana przez adwokata lub radcę prawnego. W
sprawach dotyczących własności intelektualnej,
można zaangażować również rzecznika
patentowego.
Skarga kasacyjna podlega opłacie według tych samych
zasad, co wniesienie pozwu. W sprawach o zapłatę,
będzie to więc 5% kwoty objętej skargą.
wykonanie wyroku, a wniesienie skargi kasacyjnej
Strona, która przegrała sprawę, może zwrócić się do sądu drugiej instancji o wydanie decyzji, aby do czasu zakończenia postępowania kasacyjnego:
- wstrzymano wykonanie wyroku;
- uzależniono wykonanie wyroku od złożenia kaucji" do depozytu sądowego przez stronę, która wygrała sprawę;
- komornik nie sprzedawał jej majątku; lub
- komornik nie wydawał uzyskanych kwot stronie, która wygrała sprawę.
Wniosek zostanie uwzględniony, jeżeli sąd drugiej instancji uzna, że stronie, która przegrała sprawę, grozi niepowetowana szkoda.
wymogi jakie musi spełniać skarga kasacyjna
Po pierwsze, skarga kasacyjna musi zawierać przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie. Podstawami kasacyjnymi mogą być zarzuty naruszenia prawa materialnego lub formalne uchybienia sądu. Zarzut formalnych naruszeń musi zostać połączony z objaśnieniem, jaki istotny wpływ na wynik sprawy miało dane naruszenie. Sąd Najwyższy może uwzględnić z urzędu jedynie nieważność postępowania, poza tym Sąd Najwyższy zbada wyłącznie uchybienia wymienione w zarzutach skargi kasacyjnej.
Podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące błędnego ustalenia faktów lub błędnej oceny dowodów. Sąd Najwyższy jest zobowiązany do przyjęcia, że sąd drugiej instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny. Ponadto w skardze kasacyjnej nie jest dopuszczalne powołanie nowych faktów lub dowodów. Wiąże się to z nadzwyczajnym charakterem skargi kasacyjnej, Sąd Najwyższy bada tylko konkretne uchybienia proceduralne lub błędy w interpretacji przepisów.
Po drugie, skarga kasacyjna musi wykazać jedną z następujących przesłanek:
- że zajęcie się daną sprawą przez Sąd Najwyższy będzie miało znaczenie dla rozwoju polskiego prawa. Istotne dla rozwoju polskiego prawa zagadnienie prawne musi łączyć się z daną sprawą. Potrzeba odpowiedzi na to zagadnienie prawne musi być uzasadniona rozbieżnym orzecznictwem polskich sądów lub oryginalnością powstałego problemu;
- oczywistą zasadność skargi (Sąd Najwyższy niezwykle rzadko uwzględnia skargi na podstawie tej przesłanki); albo
- nieważność postępowania.
dwa etapy analizy skargi kasacyjnej
Pierwszy etap analizy skargi kasacyjnej przez Sąd Najwyższy nazywany jest przedsądem". Na etapie przedsądu Sąd Najwyższy decyduje, czy przyjąć skargę do (właściwego) rozpoznania. Podejmuje więc wówczas decyzję, czy:
- skarga kasacyjna zawiera zagadnienie prawne istotne dla rozwoju polskiego prawa; albo
- oczywista zasadność skargi kasacyjnej lub nieważność postępowania wymagają dalszej analizy.
Większość skarg kasacyjnych nie przechodzi pozytywnie kontroli na etapie przedsądu i nie jest przyjmowana do dalszego rozpoznania.
możliwe rozstrzygnięcia
Jeżeli skarga kasacyjna zostanie przyjęta do rozpoznania, Sąd Najwyższy podda tę sprawę dalszej analizie. Zaakceptowane przez Sąd Najwyższy sprawy są rozstrzygane wyrokiem. Wówczas co do zasady możliwe są następujące rozstrzygnięcia skargi kasacyjnej:
- oddalenie skargi kasacyjnej,
- uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości lub w części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd I lub II instancji,
- zmiana orzeczenia przez Sąd Najwyższy.
Sąd, któremu sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy.
statystyki
Dla przykładu, w 2023 r. w sprawach cywilnych i gospodarczych Sąd Najwyższy:
- uznał, że 148 skarg nie spełnia wymogów formalnych i je odrzucił
- nie przyjął do rozpoznania 2 177 skarg kasacyjnych na etapie przedsądu
- oddalił 357 przyjętych do rozpoznania skarg kasacyjnych
- uwzględnił 318 skarg kasacyjnych poprzez uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd I lub II instancji
- uwzględnił 10 skarg kasacyjnych poprzez zmianę orzeczenia. Zaledwie więc 1 na 10 złożonych skarg kasacyjnych okazywała się ostatecznie uwzględniona przez Sąd Najwyższy.
Zgodnie ze statystykami, etap przedsądu w Sądzie Najwyższym trwa zwykle ponad 6 miesięcy. Rozpoznanie przyjętej do rozpoznania skargi kasacyjnej może natomiast trwać do kilku lat.
Szanse na skuteczne wniesienie skargi kasacyjnej w dużej mierze zależą od okoliczności konkretnej sprawy. Dlatego do oceny, czy i jakie z argumentów mogłyby być skutecznie podniesione w ramach skargi kasacyjnej, konieczne jest uprzednie przeprowadzenie szczegółowej analizy konkretnej sprawy i występujących w niej zagadnień prawnych.
Originally published 29. Mai 2024
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
