Limited şirketlerde pay sahipleri, pay sahipliği sıfatını devam ettirmek istemedikleri durumda şirketteki paylarını herhangi bir kişiye devrederek ortaklıktan ayrılabilir veya 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun ("TTK") madde 638 ve madde 639 hükümleri çerçevesinde ortaklıktan çıkabilir. Aynı zamanda limited şirket pay sahipleri TTK madde 640 hükmü çerçevesinde belirli koşulların oluşması durumunda pay sahiplerini ortaklıktan çıkarabilirler.

PAY SAHİBİNİN ORTAKLIKTAN ÇIKMASI

TTK madde 638/f.1 uyarınca şirket esas sözleşmesinde, pay sahiplerine şirketten çıkma hakkı tanınabilmektedir ve bu hakkın kullanılması esas sözleşme ile belirli şartlara bağlanabilmektedir. Uygulamada karşılaşılan limited şirket esas sözleşmesine eklenen çıkma hakkı koşulları şirketin belirli bir süre boyunca zarar etmesi, karlılığın belirli bir seviyeye ulaşamaması gibi nedenlerdir. Bu şartlar belirli bir duruma ya da zaman aralığına yönelik olabilir. Esas sözleşmede çıkma hakkının ne şekilde ileri sürüleceğine ilişkin herhangi bir koşul belirtilmemiş ise ortağın tek taraflı beyanıyla ortaklıktan çıkma gerçekleşmektedir. 

Esas sözleşmede belirtilmiş olmasa dahi pay sahipleri haklı sebeplerin varlığı halinde ortaklıktan çıkabilir. Pay sahibi haklı sebebin oluştuğunu düşünüyorsa TTK madde 638/f.2. uyarınca mahkemeye başvurmak durumundadır. Mahkeme istem üzerine, dava süresince, davacının ortaklıktan doğan hak ve borçlarından bazılarının veya tümünün dondurulmasına veya davacı ortağın durumunun teminat altına alınması amacıyla diğer önlemlere karar verebilir.

Haklı sebeplerin ne olduğu kanunda açıkça düzenlenmemiştir ancak bazı haller haklı sebep olarak sayılmıştır. Örneğin TTK m. 245'te, "bir ortağın şirketin yönetim işlerinde veya hesaplarının çıkarılmasında şirkete ihanet etmiş olması" veya "bir ortağın kendisine düşen asli görevleri ve borçları yerine getirmemesi" ve bunlara benzer haller haklı sebep olarak nitelendirilmiştir. Kanunda sayılan bu haller örnek niteliğindedir, belirtilen bu haller haricinde de haklı sebepler meydana gelebilir. 

ORTAKLIKTAN ÇIKMAYA KATILMA

Limited şirket ortaklarından biri esas sözleşmede belirlenen nedenler ile ortaklıktan çıkma beyanını ortaya koyarsa veya haklı sebebin oluşması sebebiyle dava açarsa TTK madde 639/f.1. uyarınca, müdür veya müdürler gecikmeksizin diğer ortakları duruma ilişkin haberdar etmekle yükümlüdür.

Diğer ortaklardan her biri, haberin kendisine ulaştığı tarihten itibaren bir ay içinde şirket esas sözleşmesinde öngörülen haklı sebep kendisi yönünden de geçerliyse, kendisinin de çıkmaya katılacağını müdürlere bildirmek veya açacağı bir dava ile haklı sebepler dolayısıyla çıkma davasına katılma hakkına sahiptir.  

PAY SAHİPLERİNİN ORTAKLIKTAN ÇIKARILMASI

TTK çerçevesinde ortaklıktan çıkarılma, bir ortağın kendi isteği dışında ortaklıktan ayrılmasının sağlanması olarak tanımlanmıştır.

TTK madde 640 çerçevesinde limited şirket pay sahipleri esas sözleşmede öngörülen sebeplerin gerçekleşmesi durumunda genel kurul kararı ile pay sahibini ortaklıktan çıkarabilir. TTK madde 621'de genel kurulda temsil edilen oyların en az üçte ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunması hâlinde alınacak kararları düzenlemektedir. Limited şirket ortaklarının ortaklıktan çıkarılması durumu da TTK madde 621'de düzenlenen hallerden biridir. Böylelikle her ne kadar esas sözleşmede bir sebep belirtiliyor olsa da pay sahiplerinden birini ortaklıktan çıkarmak için bir genel kurul kararı gerekmekte olup bu genel kurul kararında da temsil edilen oyların en az üçte ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunması gerekmektedir.

Çıkarma kararının alınmasının ardından noter aracılığıyla ortağa bildirilir ve çıkarılan ortak, kararın kendisine bildirilmesinden itibaren üç ay içinde iptal davası açabilir. Noter kanalıyla bildirimde bulunulmadığı müddetçe, üç aylık süre başlamış kabul edilmeyecektir. Söz konusu üç aylık süre, hukuki niteliği itibariyle hak düşürücü süre olduğundan, bu süre geçtikten sonra ortak dava açma hakkını yitirecektir.

Şirket esas sözleşmesinde ortaklıktan çıkarmaya ilişkin herhangi bir sebep bulunmuyorsa veya meydana gelen sebeplerden biri esas sözleşmede belirtilmemişse de limited şirket pay sahipleri ortaklıktan çıkarılabilir. TTK madde 630/f.3 çerçevesinde haklı sebebe dayanarak pay sahibinin ortaklıktan çıkarılması için genel kurul kararı alınması gerekmekte ve TTK madde 621'de bahsedilen nisapların sağlanması ve bu kararın alınmasının ardından mahkemeye başvurularak pay sahibinin ortaklıktan çıkarılmasının talep edilmesi gerekmektedir. TTK m. 245'te sayılan nedenler haklı sebeplere örnek teşkil edebilir.

AYRILMA AKÇESİ 

TTK madde 641/f.1 çerçevesinde pay sahibi şirketten ayrıldığı takdirde, esas sermaye payının gerçek değerine uyan ayrılma akçesini istem hakkını haizdir. TTK madde 641/f.2 çerçevesinde şirket esas sözleşmesinde öngörülen ayrılma hakkı dolayısıyla, şirket esas sözleşmeleri ayrılma akçesini farklı bir şekilde düzenleyebilir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.