ÖZET
İklim değişikliğinin giderek belirgin hâle gelmesi, daha çevreci ve sağlıklı ulaşım araçları arayışı ve teknolojinin hızlı gelişimi neticesinde elektrikli araçların kullanımı artan bir hızla yaygınlaşmaktadır. Bu doğrultuda, yakıt olarak elektrik kullanan araçlara şarj hizmeti sağlanması, bu hizmete ilişkin piyasanın regülasyonu ile hukuki altyapının tesis edilmesi zorunlu hâle gelmiştir. Bu kapsamda Türk Hukuku'nda, Enerji Piyasası Denetleme Kurulu (“EPDK”) tarafından hazırlanan, şarj ağı işletmecilerinin ve bunlara bağlı olarak faaliyet gösterecek olan şarj istasyonu işletmecilerinin kurulmasına, işletilmesine ve sunulmasına ilişkin usul ve esasları belirleyen Şarj Hizmeti Yaönetmeliği (“Yönetmelik”) 02.04.2022 tarihli Resmî Gazete yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu çalışmamızda, şarj ağı işletmecisinin Yönetmelik ile belirlenen hangi şartlara tabi olduğunun tespiti, hukuki yükümlülükleri ve sonuçları incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Elektrikli Araç, Şarj Hizmeti, Şarj Ünitesi, Sertifika, Şarj Ağı İşletmecisi, Şarj İstasyonu İşletmecisi.
GİRİŞ
Günümüz koşullarında araç sektörünün büyük değişim göstermesiyle birlikte yaygınlaşmaya başlayan elektrikli araçlar bakımından, hizmet sektörü oluşmuş ve bu sektör bakımından yasal düzenlemelerin yapılması zaruri hâle gelmiştir. Ülkemizde bu elektrikli araçlara verilecek hizmet bakımından düzenlenen Yönetmelik uyarınca, hizmeti verecek esas şarj ağı işletmecisine ve bu işletmecilere bağlı faaliyet gösterecek şarj istasyonu işletmecilerine birtakım yükümlülükler getirilmiştir. Bu yükümlülükler kapsamında, şarj ağı işletmecileri bakımından özellikle sermaye yönünden yüksek şartlar aranması, bu işi yapmak isteyen gerçek ve/veya tüzel kişileri, şarj istasyonu işletmeciliğine yöneltmiştir. Yönetmelik'te belirlenen şarj istasyonu işletmecisinin yükümlülükleri, şarj ağı işletme lisansını haiz gerçek ve/veya tüzel kişilere nazaran daha sınırlı olmakla birlikte uygulamada lisansı elinde bulunduran şarj ağı işletmecisi tarafından, şarj istasyonu işletmecisine sözleşmesel olarak birçok yükümlülük dayatılmaktadır. Bu yükümlülüklerin sınırları bakımından Yönetmelik'te herhangi bir düzenleme bulunmadığından şarj istasyonu işletmecisinin Yönetmelik kapsamındaki hak ve yükümlülüklerinin irdelenerek öğrenilmesi önem arz etmektedir.
A. Tanımlar
Yönetmelik'in 3. maddesinde, elektrikli araç şarj hizmeti ile ilgili teknik ve hukuki terimler tanımlanmaktadır. Buna göre çalışmamızda da sıkça yer alacak olan şarj hizmeti, şarj ağı işletmecisi, şarj istasyonu, şarj ünitesi, şarj istasyonu işletmecisi ve sertifika gibi kavramlar aşağıdaki şekilde kısaca tanımlanabilecektir.
Şarj hizmeti, elektrikli araçların akü, pil, kondansatör ve benzeri enerji depolayan ekipmanlarını şarj etmek üzere ticari amaçla ve bedeli mukabilinde gerçekleştirilen kablolu veya kablosuz enerji aktarımını; şarj ağı işletmecisi, elektrikli araç kullanıcılarına şarj hizmeti sağlayan ve şarj ağının işletmesini gerçekleştiren lisans sahibi tüzel kişiyi; şarj istasyonu, elektrikli araçlara kablolu veya kablosuz elektrik enerjisi aktarımının yapıldığı tesisi; şarj ünitesi, bir veya daha fazla sayıda kablolu veya kablosuz şarj bağlantısının sağlanabildiği, şarj hizmetinin sunulduğu fiziksel olarak tek bir üniteyi; şarj istasyonu işletmecisi, şarj ağı işletmecisinden almış olduğu sertifika kapsamında şarj istasyonlarını yerinde işleten ve üçüncü taraflara bu şarj istasyonunda şarj hizmeti sağlayan gerçek veya tüzel kişiyi; sertifika, bir şarj ağı bünyesinde bir veya birden çok şarj istasyonunun, şarj ağı işletmecisi nam ve hesabına kurulması veya işletilmesi amacıyla şarj ağı işletmecisi tarafından gerçek veya tüzel kişiye verilen yetki belgesini ifade etmektedir.
B. Sertifika Alma Şartları
Yukarıda tanımlandığı üzere sertifika, şarj ağı işletmecisi tarafından verilen yetki belgesini ifade etmektedir. Şarj ağı işletmecisi, EPDK'dan aldığı maksimum 49 yıl için verilebilen lisansa bağlı olarak şarj ağını genişletmek amacıyla üçüncü kişilere yetki verebilmektedir. Bu yetki, Yönetmelik ile belirlenen şartlar dahilinde verilecek sertifika ile sağlanmaktadır. Şarj ağı işletmecisi olmak için EPDK tarafından verilen lisansın alınması zorunludur.
Lisans sahibi olunması için yapılacak başvurular ile başvuru sahiplerinde aranacak şartlar, Yönetmelik ile belirlenmektedir. Bir şarj ağı kurmadan şarj hizmeti verilmesi için lisans sahibi şarj ağı işletmecisinden sertifika alınması zorunlu kılınmaktadır. Şarj ağı işletmecisi tarafından düzenlenen bu sertifika, şarj ağı işletmecisi ile sertifika verdiği şarj istasyonu işletmecisi arasında şarj hizmeti sunulmasına ilişkin tarafların hak ve yükümlülüklerini tanımlar.
Yönetmelik, sertifikada bulunması gereken asgari hükümleri belirlemiştir. Yönetmelik'in 20. maddesinde gösterilen asgari hükümler: Şarj ağı işletmecisi ve sertifika verilen şarj istasyonu işletmecisi gerçek ve tüzel kişinin adı veya unvanı ile tebligata esas iletişim bilgileri, sertifikanın yürürlük tarihi ve geçerlilik süresi, şarj istasyonunun coğrafi konumu ve şarj istasyonunda bulunan veya bulunacak şarj ünitelerinin ve soketlerin sayısı, tipi ve gücü ile tarafların hak ve yükümlülükleridir.
Şarj ağı işletmecisi, sertifika düzenlenmesinde, sonlandırılmasında ve iptalinde uygulayacağı kurallara ilişkin usul ve esasları internet sitesinde ilan edecektir. İlan edilecek bu usul ve esaslarda mevzuata aykırı veya piyasanın işleyişini bozucu hükümler bulunamaz. Sertifika için öngörülen bir diğer şart ise, lisans süresinden daha uzun bir süre için düzenlenmeyeceğidir. Sertifika sahibi, lisans sahibine bağlı olarak işletme faaliyetinde bulunduğundan daha uzun bir süre için sertifika düzenlenmesi mümkün olmayacaktır.
Yine aynı şarj istasyonu için bir başka ağ işletmecisinden sertifika alınamayacaktır. Yani şarj ağı işletmecilerinden birinden alınan sertifika ile bir taşınmaz üzerine kurulan şarj istasyonuna bir başka şarj ağı işletmecisinden alınan diğer bir sertifika ile şarj ünitesi konulamayacaktır.
Görüldüğü üzere lisans verilmesine ilişkin şartlar, idare tarafından hazırlanan Yönetmelik ile belirlenirken sertifikaya ilişkin şartlar ise asgari olarak belirlenmekle yetinilmiştir. Sertifikaya ilişkin diğer hüküm ve şartlar ise şarj ağı işletmecisi ile şarj istasyonu işletmecisi arasında yapılan sözleşme ile belirlenmektedir.
Hukuku Kapsaminda Elektrikli Araç Şarj İstasyonu İşletmecisinin Hak Ve Yükümlülükleri
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.