Türk Anayasa nayasa Mahkemesi, başvurucu adına hem 2007-2011 arası dönemlere ilişkin olarak vergi ziyaı cezalı katma değer vergisi, gelir vergisi ve geçici vergiye bağlı vergi ziyaı cezası tarh edilmesinin, ayrıca özel usulsüzlük cezası kesilmesinin; hem de başvurucunun sahte fatura düzenleme eylemi nedeniyle 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'na ("VUK") muhalefet suçundan 5 kez ayrı ayrı cezalandırılmasına karar verilmesinin Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamında aynı fiil nedeniyle yeniden yargılanmama veya cezalandırılmama ilkesinin (ne bis in idem)ihlali olmadığına karar verdi.

Başvuruya konu olayda, başvurucu 2007-2011 yılları arasındaki dönemlere ilişkin vergi incelemesine tabi tutulmuş ve inceleme sonunda hakkında "POS tefeciliği" yoluyla gerçeği yansıtmayan kontör satışı kapsamında sahte fatura düzenlediği hususlarında vergi tekniği, vergi inceleme ve vergi suçu raporları düzenlenmiştir.

Düzenlenen raporlar uyarınca başvurucunun fatura veya benzeri belgeleri düzenlememesi suretiyle hizmet satışını belgesiz olarak gerçekleştirdiği gerekçesiyle VUK uyarınca başvurucu adına usulsüzlük cezaları kesilmiş, ayrıca vergi ziyaı cezalı katma değer vergisi, gelir vergisi ve geçici vergiye bağlı vergi ziyaı cezası tarh edilmiştir.

Başvurucu bunlara karşı davalar açmış, yargılamalar devam ederken yürürlüğe giren 3 Ağustos 2016 tarihli ve 6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun kapsamında başvurucu, söz konusu vergi borçlarının yapılandırılması için vergi dairesine başvurmuştur. 27 Ekim 2016 tarihli ödeme planı çerçevesinde başvurucu 65.311,81 TL tutarındaki borcunu altı taksit hâlinde ödemiştir. Başvurucu, vergi mahkemelerinde açtığı davalardan da bu yapılandırma çerçevesinde feragat etmiştir.

Başvurucu hakkında ayrıca "sahte fatura kullanma ve düzenleme" nedeniyle VUK uyarınca suç duyurusunda bulunulmasının uygun olacağı yönünde vergi suçu raporu tanzim edilmiştir. Bu rapora dayanan Vergi Denetim Kurulu 25 Nisan 2014 tarihinde başvurucu hakkında İskenderun Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunmuştur.

Cumhuriyet Başsavcılığı 9 Haziran 2014 tarihinde başvurucunun sahte fatura düzenleme ve kullanma eylemi nedeniyle zincirleme biçimde VUK'a muhalefet suçundan cezalandırılması talebiyle iddianame düzenlemiştir.

İddianamenin kabulüne karar veren İskenderun 5. Asliye Ceza Mahkemesi başvurucunun sahte fatura düzenleme eylemini sabit görerek VUK'a muhalefet suçundan beş kez ayrı ayrı cezalandırılmasına karar vermiştir. Kanunun aynı hükmünü değişik zamanlarda birden fazla kez ihlal ettiği gerekçesiyle başvurucuya verilen cezalar 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 43. maddesi ilk fıkrası uyarınca arttırılmıştır. Sonuç olarak başvurucunun beş kez ayrı ayrı 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırılmasına karar vermiştir ve karar istinafta onanmıştır.

Somut olayda şikâyete konu olan her iki takibat aynı kişi hakkında ve aynı vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak yürütüldüğünü belirten Anayasa Mahkemesi, başvurucunun cezai süreçlere neden olan hareketleri amaç, zaman ve mekân yönlerinden birbirine bağlı bir şekilde kendi içinde bir bütünlük oluşturduğundan hukuki anlamda aynı fiil olarak değerlendirilmesi gerektiğine kanaat getirmiştir.

Ancak, idari süreç sonunda vergi cezasının yanı sıra adli süreç sonunda vergi cezası ve mâhkumiyet verilebilmesinde;

  • Ne bis in idem ilkesinin sadece ceza davalarına ilişkin olduğu için aynı fiilden dolayı ceza soruşturmasının yanında ayrıca hukuk davası veya disiplin soruşturması açılmasına engel teşkil etmeyeceği,
  • Vergi kurallarına aykırılığın idari olarak cezalandırılmasıyla bunun ayrıca suç olarak öngörülüp cezalandırılmasının farklı amaç ve hukuki yararları gerçekleştirmeye yönelik olması,

gerekçeleriyle, ne bis in idem ilkesine aykırı bir yön bulunmadığına karar vermiştir.

16 Mayıs 2019 tarihli 30776 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 27 Mart 2019 tarih, 2018/9115 E. sayılı Anayasa Mahkemesi kararının tam metnine bu link ten ulaşabilirsiniz.

Yazı ilk olarak, Moroğlu Arseven'in iki haftada bir yayımlanan bülteni MA | Gazette'de yer almıştır.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.