ÖZET

Askerlik Kanunu ile Diğer Bazı Kanunlarda ve 663 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ("7146 Sayılı Kanun") ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ("5510 Sayılı Kanun")'nda yapılan değişiklik ve ilgili uygulamanın detaylarını içerir "Sağlık Çalışanlarına Fiili Hizmet Süresi Zammı Verilmesi" konulu Genel Yazı ile yürürlükte bulunan fiili hizmet süresi zammı uygulamasının kapsamına , insan sağlığına ilişkin işlerde istihdam edilen sigortalılar da alınmıştır.

Makalemizde bahsi geçen düzenlemenin detayları, işverenler ile sigortalılar açısından sağlanan hak ve yükümlülükleri üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler: Sağlık Çalışanları, Bildirim, 5510 Sayılı Kanun, Genel Yazı, Fiili Hizmet Süresi Zammı, Belge Türü.

GİRİŞ

Bilindiği üzere, 03/08/2018 tarihli ve 30498 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe giren 7146 sayılı Kanun'un 11. maddesiyle 5510 sayılı Kanun'un 40. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan tabloya (20) sıra numarası eklenmiş olup; sağlık meslek mensubu sayılan ve insan sağlığı için koruyucu, teşhis, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerde çalışanlar fiili hizmet süresi zammı kapsamına alınmıştır. 5510 sayılı Kanun'un 40. maddesine eklenen (20) sıra numaralı tablo aşağıdaki gibidir.

Kapsamdaki İşler/İşyerleri Sayısı Kapsamdaki Sigortalılar Eklenecek Gün
20) İnsan sağlığına ilişkin işler

11/4/1928 tarihli ve 1219 sayılı Kanun, 25/2/1954 tarihli ve 6283 sayılı Hemşirelik Kanunu ve 18/12/1953 tarihli ve 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun kapsamında sağlık meslek mensubu sayılan ve insan sağlığı için koruyucu, teşhis, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerde çalışanlar. 60

Bahse konu madde ile, düzenlemenin gerçekleştirildiği 03/08/2018 tarihinden itibaren insan sağlığına ilişkin işlerde 5510 sayılı Kanun'un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışan sigortalılardan ilgili kanunlarına göre sağlık meslek mensubu sayılmak ve insan sağlığı için koruyucu, teşhis, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerde çalışmak şartıyla bu kapsamda geçen süreleri fiili hizmet süresi kapsamına alınmıştır.

İşveren ve sigortalı açısından uygulamanın detaylarını içerir Genel Yazı ise Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nce 03/09/2018 tarihinde yayımlanmıştır. Anılan Genel Yazı'da fiili hizmet süresi zammı uygulaması kapsamına giren iş ve işlemler ile kapsam içine alınan işyerlerinin iş kolu kodları ve sağlık personeli sayılanlar için meslek kodlarına ilişin liste de yer almaktadır.

I. FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMI UYGULAMASI

1.1 Fiili Hizmet Süresi Zammı Kapsamında Dikkate Alınacak Süreler

5510 sayılı Kanun'un 40. maddesinde belirtilen kapsamda görevlerini ifa eden sağlık personellerinin fiili hizmet süresi zammından yararlanabilmesi, belirtilen kapsamda bulunan işyerlerinde icra edilen işin risk ve zararlarına maruz kalınmasına bağlı bulunmaktadır. Bu nedenle, Genel Yazı ile yayımlanan meslek kodları ile bildirimleri yapılan personellerin ay içinde doğrudan bu işi yaptıkları gün kadar fiili hizmet süresi zammına tabi olarak (29), (30), (31) ve (53) belge türlerinden bildirimlerinin yapılması gerekmektedir. Özel sektör işverenlerince bu belge numarası 29 olacaktır.

Sigortalıların fiili hizmet süresi zammından yararlanmaları için yapılan işin risk ve zararlarına maruz kaldıkları süre kadar bildirilmeleri gerekmektedir. Buna göre, doğrudan işin kontrolü ve denetim görevini üstlenen ve/veya idareci konumunda olan sağlık meslek mensupları, insan sağlığı için koruyucu, teşhis, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerde fiilen çalışmadıkları sürece fiili hizmet süresi zammından yararlandırılmayacaklarından işin riskine maruz kalmadıkları 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun'da belirtilen tatil günleri ile yıllık izin, ücretsiz izin, ücretli izin, sıhhi izin ve eğitim kurs süreleri 5510 sayılı Kanun'un 40. maddesi kapsamında değerlendirilmeyerek süreler bazında fiili hizmet süresi zammına tabi olarak bildirimleri yapılmayacaktır.1

1.2. Fiili Hizmet Süresi Zammı Kapsamında Bildirimlerin Yapılması

Belirtildiği üzere, fiili hizmet süresi zammı kapsamında olan sigortalıların işin riskine maruz kaldıkları süreler ve işin riskine maruz kalmadıkları süreler için farklı aylık prim ve hizmet belgeleri düzenlenerek Kuruma bildirimlerin yapılması gerekeceğinden fiili hizmet süresi zammı kapsamında bulunan sağlık personellerinin Genel Yazı'da da yer aldığı üzere belirli iş ve işlemlerin risklerine maruz kalınan süreler bazında aylık prim ve hizmet bildirgesinde bildirimlerinin yapılması gerekecektir. Bu sigortalıların, her ay için en fazla 26 gün olarak aylık prim ve hizmet bildirgesinde bildirimlerinin elektronik ortamda yapılması gerekecektir.

Bu nedenle, işveren tarafından her iki ayrı aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenmesi gerekeceğinden fiili hizmet süresi zammı kapsamında geçirilmeyen süreler haricindeki bildirimlerin 01 belge türü ile eksik gün nedeninin ise "13-Diğer Nedenler" seçeneği işaretlenmesi suretiyle gerçekleştirilmesi gerekecektir.

Bahsi geçen uygulama, 03.08.2018 tarihi itibari ile yürürlükte bulunduğundan kapsamda bulunan kişilerin Ağustos/2018 dönemi bildirimlerinin kişinin ay içindeki gün sayısının 30'a bölünerek çıkan sonucun 26 ile çarpılması sonucu çıkan gün sayısı kadar yapılması gerekecektir. Bu şekildeki hesaplamada gün kesirleri bir gün kabul edilecektir.2

1.3. Kısmi Süreli Hizmet Akdi ile Çalışanların Bildirimi

5510 sayılı Kanun'un "Prime Esas Kazançlar" başlıklı 80. maddesinde "Sigortalıların günlük kazançlarının hesabında esas tutulan gün sayıları, aynı zamanda, bunların prim ödeme gün sayılarını gösterir. Ancak, işveren ve sigortalı arasında kısmî süreli hizmet akdinin yazılı olarak yapılmış olması kaydıyla, ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışan ve çalıştığı saat karşılığında ücret alan sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saati süresinin 4857 sayılı İş Kanunu'na göre belirlenen haftalık çalışma süresine göre hesaplanan günlük çalışma saatine bölünmesi suretiyle bulunur. Bu şekildeki hesaplamada gün kesirleri bir gün kabul edilir." hükmü amirdir. Buna göre, kısmi süreli iş sözleşmesi ile fiili hizmet süresi zammına tabi olarak çalışan sağlık meslek mensuplarının hizmet bildirimlerinin 5510 sayılı Kanun'da yer aldığı şekilde yapılması gerekecektir. Bahsi geçen uygulama ile 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında bulunan sigortalının bildirimine ilişkin Genel Yazı'da yer alan örnek aşağıda yer almaktadır.

Örnek: Özel (Ç) hastanesinde "Fizyoterapist" olarak görev yapan sigortalı, hastane ile yapmış olduğu kısmi süreli iş sözleşmesine istinaden ayda fiili olarak 80 saat çalışmaktadır. Bu çalışma saatinin günlük çalışma saatine bölünmesi suretiyle bulunan gün sayısı (80 / 7,5 = 10,66) olup, gün kesirleri bir gün kabul edildiğinden (29) no.lu belge türü ile 11 gün hizmet bildirimi yapılacaktır.

Ancak, fiili hizmet süresi zammı kapsamında insan sağlığına ilişkin işler tanımına uygun olarak iş ve işlemleri icra eden sigortalıların bildirimine ilişkin bir hususun önemle belirtilmesi yerinde olacaktır. Bahsi geçen uygulamanın kapsama alındığı meslekleri gösterir listenin yer aldığı 5510 Sayılı Kanun'un 40. maddesinde belirtilen tablodaki meslekler ile Genel Yazı ile yayımlan (Ek-2)'de yer alan meslek kodları incelendiğinde bazı çakışmaların yer aldığı görülmektedir. Bu nedenle, sigortalı nezdinde hak kaybına sebebiyet vermemek adına sigortalının fiili hizmet süresi zammı gün sayısı fazla olan bent kapsamında aylık prim ve hizmet belgesinde verilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır.

Fiili hizmet süresine tabi çalışanlardan emekli olmalarına istinaden 02 belge türü ile bildirilenler ile kısa vadeli sigorta kollarına tabi çalışan personeller, bu uygulama kapsamına alınmayacaklardır.

İlave olarak, iş kolu koduna göre fiili hizmet süresi zammı kapsamında bulunmadığı halde bu işyerinde çalışan kişinin icra ettiği iş ve işlemler nedeniyle ilgili uygulama kapsamında bulunan sigortalının da bildirimlerinin bu kapsamda gerçekleştirilmesi gerekeceğinden işveren yahut işveren vekilince gerekli tanımlama işlemlerinin yapılabilmesi adına bağlı bulunan sosyal güvenlik merkezlerine başvurulması gerekecektir.

II. FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMI KAPSAMINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN HATALI UYGULAMALARA İLİŞKİN İDARİ PARA CEZALARI

12/5/2010 tarihli ve 27579 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin "Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Sonradan Verilmesi ve Resen Düzenlenmesi" başlıklı 103. maddesinde "Daha önce Kuruma belge türü veya kanun numarası hatalı seçilerek verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerine ilişkin düzeltme amaçlı olarak yasal süresi dışında verilen aylık prim ve hizmet belgeleri, düzeltme ile fiili hizmet süresi zammı kazandırma hali hariç, belgede kayıtlı sigortalılar ve bu sigortalıların prim ödeme gün sayısı ile prime esas kazanç tutarının aynı olması kaydıyla, ayrıca incelemeye gerek kalmaksızın işleme alınır. Bu nitelikte verilen aylık prim ve hizmet belgelerine idarî para cezası uygulanmaz. Sonradan düzeltme amaçlı verilen belge ile fiili hizmet süresi zammı kazandırılması halinde, söz konusu belgenin işleme alınmasında bu maddenin yukarıdaki fıkralarında belirtilen usul izlenir." hükmü amirdir.

Bu çerçevede, yukarıda yer alan hüküm gereği, 5510 sayılı Kanun'da belirtildiği üzere, insan sağlığına ilişkin işlerde sağlık meslek mensubu olarak çalışan sigortalıların fiili hizmet süresi zammı kapsamında bildirimlerinin yapılmaması nedeniyle düzeltme işlemlerine ilişkin düzenlenen aylık prim ve hizmet belgelerinin belgede kayıtlı sigortalıların prim ödeme gün sayısı ile prime esas kazanç tutarının aynı olması kaydıyla bu sigortalılar adına kağıt ortamında düzeltme amaçlı olarak verilen bildirimler için uygulanan idari para cezalarının iptal edileceği hususu da Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nce yayımlanan Genel Yazı'da hüküm altına alınmıştır.

SONUÇ

Fiili hizmet süresi zammı, 5510 sayılı Kanun'da yer alan kapsamda insan sağlığına ilişkin işlerde istihdam edilen sigortalılara ilave 60 gün olmak üzere, yine anılan Kanun çerçevesinde meslekleri icra eden sigortalılara yapılan işin niteliği ve riskleri baz alınarak 60, 90 yahut 180 gün hizmet sürelerine eklendiğinden kişilere yaşlılık aylığı bağlanmasına ilişkin Kurumca dikkate alınacak gün sayısında önemli bir rol oynamaktadır. Bu nedenle, ilgili bildirimlerin Kanun ve Genel Yazı'da yer aldığı üzere usulüne uygun olarak gerçekleştirilmesi önem arz etmektedir.

Footnotes

1. 03/09/2018 tarih ve 66325 124-201.99-E. 11154977 sayılı Sağlık Çalışanlarına Fiili Hizmet Süresi Zammı Verilmesi konulu Genel Yazı

2. 03/09/2018 tarih ve 66325 124-201.99-E. 11154977 sayılı Sağlık Çalışanlarına Fiili Hizmet Süresi Zammı Verilmesi konulu Genel Yazı

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.