ÖZET

Günümüzde, devletler arası ilişkilerin daha kolay takibi ve devletlerin çıkarlarının uluslararası arenada da gözetilmesi amacıyla anlaşmalar akdedilmektedir.

Teknolojinin gelişmesi ve küreselleşme ile birlikte devletlerin ticari ve ekonomik arenadaki ilişkileri giderek artmış ve bu ilişkilerin gelişmesi sebebiyle ülkelerin resmî makamları tarafından düzenlenen belgelerin başka bir ülkede kullanılabilir hâle gelmesi global ölçekte önem kazanmıştır. Bu anlaşmaların en önemlisi Yabancı Resmî Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılmasına dair akdedilen 05.10.1961 tarihli La Haye Konvansiyonu (''Konvansiyon'')'dur. Konvansiyon metninde, akit devletlerden birisinde düzenlenmiş olan Konvansiyon'da sayılan resmi bir belgenin diğer bir ülkede kullanılabilmesi için takip edilmesi gereken onay prosedürü düzenlenmiştir.

İşbu çalışmamızda La Haye Konvansiyonu'nda düzenlenen apostil şerhinin tanımı, kullanım alanı ve sağladığı avantajlar değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Apostil, Tasdik Şerhi, Konvansiyon, Resmî Belge, Resmî Makam, Tasdik, Muafiyet, Noter, Tasdik Mecburiyeti.

GİRİŞ

05.10.1961 tarihli Konvansiyon, 08.05.1962 tarihinde Türkiye tarafından imzalanmış, 3028 sayılı ve 20.06.1984 tarihli Kanun'la uygun bulunmuş ve Türkiye açısından 29.09.1985 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Sözleşmenin yürürlük süresi, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren beş yıl olarak kabul edilmiş olup, tarafların sözleşmeyi feshetmemeleri durumunda ise her beş yıllık süre için yürürlük süresinin uzayacağı öngörülmüştür. Bu kapsamda ilgili Konvansiyon, Türkiye açısından hâlen yürürlükte olup, Ülkemizde yaygın bir biçimde kullanılmaktadır.

I- APOSTİL ŞERHİ

Konvansiyon'un giriş kısmında Konvansiyon'un amacı, yabancı resmî belgelerin diplomatik veya konsolosluk temsilcilikleri tarafından tasdiki mecburiyetini kaldırmak olarak tanımlanmıştır. Konvansiyon tarafından tasdik mecburiyetine dair uzun ve zahmetli prosedür yerine daha kolay ve pratik bir yolla belgelerin diğer bir ülkede tanınması amaçlanmaktadır.

Konvansiyon'un uygulama alanı 1. maddesinde, sözleşmeye taraf olan devletlerden birisinin ülkesinde düzenlenmiş olup da diğer bir taraf devletin ülkesinde kullanılacak olan resmî belgeler, olarak tanımlanmıştır. Bu tanımdan anlaşılacağı üzere, apostil şerhi, yalnızca sözleşmeye taraf olan devletlerde düzenlenen resmî belgeler açısından uygulama alanı bulacaktır. Bu kapsamda apostil şerhi, Konvansiyon'a taraf devletlerin Konvansiyon'da belirtilen resmî belgelerinin herhangi bir başka işleme tabi tutulmasına gerek kalmaksızın diğer taraf devlet makamı tarafından kabul edilmesini sağlayan tasdik şerhi olarak tanımlanmaktadır.

II- APOSTİL ŞERHİNİ UYGULAYACAK YETKİLİ MAKAMLAR

Konvansiyon'un 6. maddesinde, sözleşmeye taraf devletlerin apostil şerhini uygulamak üzere yetki makam tayininde bulunmaları gerektiği belirtilmiştir. Ülkemizde apostil şerhini uygulayacak makam olarak idari belgeler açısından valilikler; adli belgeler açısından ise ağır ceza mahkemesi bulunan merkezlerdeki adli yargı adalet komisyonu başkanlıkları yetkili otorite olarak belirlenmiştir.

III- APOSTİL ŞERHİNİN UYGULANMASI

Apostil şerhi, akit devletlerin tayin etmiş oldukları makamlar tarafından resmî belge üzerine uygulanacak olup, bu şerhin resmî belge üzerine ne şekilde işleneceği Konvansiyon'da tarif edilmiştir.

Konvansiyon'un 4. maddesinde apostil şerhinin, Konvansiyon'un sonuna ek olarak sunulan formata uygun bir biçimde bizzat belgenin veya buna eklenecek bir kâğıdın üzerine ve en az dokuz santimetre kenarlı kare biçiminde uygulanacağı belirtilmiştir.

Apostil şerhi; belgenin hazırlandığı tarih, hazırlayan makamın hangisi olduğu veya hazırlayan yetkili kişinin kimliği, belgenin resmi belge niteliğinde olduğuna ilişkin göstergeler ve buna benzer bilgileri içerir. Apostil şerhi, şerhi uygulayan devlet makamının resmî dilinde yazılabileceği gibi bu tasdik şerhinde yer alan kayıtların ikinci bir dilde olması da mümkündür. Tasdik şerhinin ''Apostille Conventîon de La Haya Du 5 Octobre 1961'' başlığının Fransızca olarak yazılması Konvansiyon'da şart olarak kabul edilmiştir.

Resmi belgelere uygulanan tasdik işlemi ile, yalnızca resmî belgedeki imzaların doğruluğu ve bu belgeyi imzalayan kişinin belgeyi imzalarken sahip olduğu sıfatı onaylanmaktadır. Bunun haricinde, yabancı resmî bir belgenin üzerinde apostil şerhinin bulunması bu belgenin içeriğinin de doğrulandığı anlamına gelmemektedir. Özetle, apostil şerhinin varlığı sadece resmî evrakın şeklen uygun olduğuna işaret etmektedir.

Apostil şerhinin en çok kullanıldığı alanlardan bir tanesi de mahkemeye ibraz edilecek resmî belgelerdir. Yabancı ülkelerin gerçek ve tüzel kişileri ile günden güne artan ticari ilişkiler neticesinde bazı durumlarda hukuki uyuşmazlıklar meydana gelmekte ve bu uyuşmazlıklar Türk mahkemelerine taşınmaktadır. Yabancılar tarafından yurt dışından getirilecek olan resmî belgeler eğer yabancının delilinin bulunduğu devlet Konvansiyon'a taraf ise apostil şerhi işleminin uygulanmasıyla uzun ve zahmetli tasdik prosedüründen muaf olacaktır.

SONUÇ

Sonuç olarak, Konvansiyon, akit devletlere resmî belgelerinin tasdikinde büyük kolaylık sağlamakta olup, resmî prosedürlerin daha kısa süre içerisinde ve pratik bir biçimde tamamlanmasına katkıda bulunmaktadır. Apostil şerhi için bir kez daha vurgulanması gereken husus, şerhin yalnızca imzaların doğruluğunu ve imzalayan kişinin sıfatını tasdik ettiği, içerik denetiminde bulunmadığı hususudur.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.