ÖZET

Sermaye şirketlerinde şirket sermayesinin artırımında, pay sahiplerinin sermaye paylarının korunmasını teminen rüçhan hakkı tanınmıştır. Bu açıdan yeni pay alma hakkının kullanılabilmesinin esasları, yönetim kurulu tarafından alınacak karar ile belirlenmektedir. Rüçhan hakkının kullanımına ilişkin yönetim kurulu kararının ne zaman alınması ve tescil edilmesi gerektiği konusunda uygulamada farklı yorum ve değerlendirmeler mevcuttur.

GİRİŞ

Rüçhan hakkı, pay sahibine esas sermaye payı oranında yeni pay alma hakkı tanıyan bir haktır. Rüçhan hakkının kullanımına ilişkin yönetim kurulu kararının ne zaman alınması ve tescil edilmesi gerektiği konusunda uygulamada farklı yorum ve değerlendirmeler yapıldığı görülmektedir ki, bu farklı yorum ve değerlendirmelerde de haklılık payı yok değildir. Birinci görüşü savunanlara göre, rüçhan hakkının kullanımına ilişkin kararın genel kuruldan önce tescil ve ilan edilmesi gerekirken; ikinci görüşte olanlar, rüçhan hakkının kullanımına dair yönetim kurulu kararının genel kuruldan sonra alınarak tescil ve ilan edilmesi gerektiği düşüncesindedirler.

Makalemizde mevzuat, idarenin görüşü ve pratikteki uygulamalar çerçevesinde bu konuya yer verilecektir.

I. KONUYA İLİŞKİN MEVZUAT VE İDARENİN GÖRÜŞÜ

Sermaye şirketlerinde rüçhan hakkının kullanımına ilişkin düzenlemeye 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ("TTK")'nun 461. maddesinde yer verilmiş olup, söz konusu madde metni aşağıdaki gibidir:

"(1) Her pay sahibi, yeni çıkarılan payları, mevcut paylarının sermayeye oranına göre, alma hakkını haizdir.

(2)  Genel kurulun, sermayenin artırımına ilişkin kararı ile pay sahibinin rüçhan hakkı, ancak haklı sebepler bulunduğu takdirde ve en az esas sermayenin yüzde altmışının olumlu oyu ile sınırlandırılabilir veya kaldırılabilir. Özellikle, halka arz, işletmelerin, işletme kısımlarının, iştiraklerin devralınması ve işçilerin şirkete katılmaları haklı sebep kabul olunur. Rüçhan hakkının sınırlandırılması ve kaldırılmasıyla, hiç kimse haklı görülmeyecek şekilde, yararlandırılamaz veya kayba uğratılamaz. Nisaba ilişkin şart dışında bu hüküm kayıtlı sermaye sisteminde yönetim kurulu kararına da uygulanır. Yönetim kurulu, rüçhan hakkının sınırlandırılmasının veya kaldırılmasının gerekçelerini; yeni payların primli ve primsiz çıkarılmasının sebeplerini; primin nasıl hesaplandığını bir rapor ile açıklar. Bu rapor da tescil ve ilan edilir.

(3) Yönetim kurulu yeni pay alma hakkının kullanılabilmesinin esaslarını bir karar ile belirler ve bu kararda pay sahiplerine en az onbeş gün süre verir. Karar tescil ve 35 inci maddedeki (Ticaret Sicil Gazetesi) gazetede ilan olunur. Ayrıca şirketin internet sitesine konulur.

(4) Rüçhan hakkı devredilebilir.

(5) Şirket, rüçhan hakkı tanıdığı pay sahiplerinin, bu haklarını kullanmalarını, nama yazılı payların devredilmelerinin esas sözleşmeyle sınırlandırılmış olduğunu ileri sürerek engelleyemez."

Öte yandan, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü'nün 07.12.2012 tarih ve 7607 sayılı görüş yazısında, "Sermaye artışına ilişkin olarak genel kurulca kararın verilmesine müteakip yönetim kurulunca Ticaret Kanunu'nun 461'inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen işlemlerin yapılmasının gerektiği" vurgulanmıştır. Söz konusu görüş yazısından sonra Ticaret Sicili Müdürlüklerinde yapılan uygulama bu yönde devam ettirilmektedir.

II. DEĞERLENDİRMELERİMİZ

Yukarıda yer verilen kanun maddesi ile görüş yazısı çerçevesinde; pay sahiplerinin tamamının genel kurula katılıp katılmaması veya katılmayan pay sahiplerinin rüçhan haklarını kullanmayacaklarına dair beyanda bulunmaları halinde, sermaye artırımına ilişkin genel kurul kararının tescil işlemlerinin pratikte ne şekilde yapılması gerektiğine ilişkin değerlendirmelerimiz aşağıda belirtilmiştir.

Pay sahiplerinin tamamının genel kurul toplantısına katılmış olmaları halinde, Kanun maddesinde belirtilen rüçhan hakkının kullanımına yönelik prosedüre gerek olmaksızın sermaye artırımına ilişkin genel kurul kararının tescil işlemleri yapılabilmektedir.

Genel kurul toplantısına pay sahiplerinin tamamının katılmadığı hallerde, TTK'nın 461. maddesinin üçüncü fıkrasında yer verilen rüçhan hakkının kullanımına ilişkin sürenin belirleneceği (bu süre yönetim kurulu kararının tescilinin ticaret sicili gazetesinde ilanından itibaren on beş günden az olamaz) yönetim kurulu kararının alınması gerekmektedir. Bu durumda, yönetim kurulu kararı, genel kurul kararı ile aynı tarihte olabileceği gibi

sonraki bir tarihte de alınabilecektir. Alınan bu yönetim kurulu kararı bahsedilen fıkrada belirtildiği üzere tescil ve ilan edilmelidir.

Bununla birlikte, genel kurula katılmayan tüm pay sahipleri tarafından rüçhan haklarını kullanmayacaklarına dair beyanlarını içeren bir belgenin Ticaret Sicil Müdürlüğü'ne ibraz edilmesi halinde, yönetim kurulunca TTK'nın 461. maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen işlemlerin yapılmasına gerek olmaksızın sermayenin artırılmasına ilişkin genel kurul kararının tescil edilebileceği düşünülmektedir.

Tüm bu süreç tamamlandıktan sonra, genel kurul kararının Ticaret Siciline tescili için ilgililerce başvurulması gerekmektedir. Rüçhan haklarının kesinleşen kullanımına göre yönetim kurulunca tanzim edilmiş iştirak pay tablosunun da Ticaret Sicil Müdürlüğü'ne teslim edilecek evrak ile birlikte verilmesi gerekmektedir.

Yukarıda açıklanan prosedür sermaye şirketlerinin tümüne uygulanmaktadır.

SONUÇ

Sermaye artırımına ilişkin genel kurul kararının pay sahiplerinin tamamının katılımı ile alınmış olması halinde, genel kurul kararının tescil işlemlerinin yapılmasının yeterli olacağı; pay sahiplerinin kısmen katılımı ile alınmış ise TTK'nın 461. maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen prosedüre uyulması gerektiği; genel kurula katılmayan tüm pay sahipleri tarafından rüçhan haklarını kullanmayacaklarına dair beyanlarını içeren bir belgenin Ticaret Sicil Müdürlüğü'ne ibraz edilmesi halinde, yönetim kurulunca TTK'nın 461. maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen işlemlerin yapılmasına gerek olmaksızın sermayenin artırılmasına ilişkin genel kurul kararının tescil edilebileceği düşünülmektedir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.