1. Genel bakış

Teknolojik gelişmeler hayatımızın her alanında köklü değişiklikler yapmıştır. Bu değişikliklerden belki de en önemlilerinden bir tanesi yayın sektöründe gerçekleşen e-kitap sistemidir. Bilindiği üzere e-kitap, geleneksel kitap ile kıyaslandığında hem yazara, hem yayıncıya, hem de kullanıcıya, geleneksel kitabın sunamadığı büyük artılar sunan bir yayın türüdür. Hayrımızın ayrılmaz bir parçası haline gelen e-kitaplar getirdiği kolaylıkların yanında bir takım olumsuzlukları da beraberinde getirmiştir. Bu olumsuzlukların başında bu nüshalar üzerinde yasadışı çoğaltımın geleneksel yöntemlerden daha kolay yapılabilmesi ve internet sayesinde ihlalin boyutlarının çok yüksek miktarda olmasıdır. Zira elektronik nüshanın korumasının bir defa kırılması ile bu ürün herhangi bir masraf gerektirmeden sayısız defa çoğaltılabilmektedir. Bu şekilde yasadışı yayım yapan birçok sitenin bulunması karşısında tek bir nüsha milyonlarca kişiye ulaştırılabilmektedir. Aşağıda bu şekilde gerçekleştirilen hak ihlallerinin önlenmesi amacıyla izlenen prosedürler açıklanmıştır.

2. Hak ihlali yapılan internet sitesinin tespiti

Hak ihlali yapılan site doğrudan bu işe özgülenmiş olabileceği gibi söz gelimi bir Facebook sayfasında yahut Twitter kullanıcısının kendi hesabında paylaşması şeklinde de gerçekleşebilmektedir. Doğrudan bu iş için açılmış sitelerin tespiti nispeten kolay olmakla birlikte yukarıda sayılan diğer ihlal türlerinin tespiti yoğun mesai gerektirmektedir.

3. İhlale konu içeriklerin dökümü ve erişim linklerinin çıkartılması

Hak ihlali gerçekleştiren sitenin tespitini müteakip sitede bulunan ve takibe yetkili olduğumuz içerikler tespit edilmektedir. Bu içerikler tespit edilmekte ve doğrudan erişim linklerinin bir dökümü yapılmaktadır. Bu şekilde döküm yapıldıktan sonra hak sahibi yayınevlerinin yetki belgeleri ve hak sahipliği belgeleri temin edilmektedir. Bu husus özellikle Google yahut Facebook uzantılı sayfalar için önem arz etmektedir. Zira söz konusu siteler hak ihlalinin gerçekleştirildiği sayfayı tamamen kapatmamakta sadece takibe yetkili olunan içeriklerin doğrudan erişim linklerini engellemektedir.

4. Tespit edilen sitenin iletişim bilgilerinin elde edilmesi

Hak ihlali yapılan sitenin tespit edilmesini müteakip site yetkilisi ile iletişime geçilebilecek mail adresi yahut telefon gibi bir iletişim vasıtası temin edilmeye çalışılmaktadır. Bu aşamada varsa internet sitesinde bulunan "iletişim" kısmında belirtilen iletişim bilgileri kullanılır. Ancak eylemin yasadışı olduğunun site yetkilisi tarafından da bilinmesi karşısında genellikle bu bilgiler verilmemekte veya gerçekdışı bilgiler verilmektedir. Bu sebeple çeşitli domain sorgulama siteleri vasıtasıyla söz konusu internet sitesinin künye bilgileri çıkarılmaktadır.

Bununla birlikte yukarıda açıklanan sistem internet siteleri için geçerli ve efektif olabilmektedir. Ancak daha önceden de değinildiği üzere hak ihlali sadece bağımsız internet siteleri vasıtasıyla değil Blogspot, Twitter, Facebook gibi bağımsız olmayan, bu sitelerde bir üyelik açılmasıyla kullanılabilen internet sayfaları vasıtasıyla da işlenebilmektedir. Bu durumda ise genellikle ihlali gerçekleştiren kişi iletişim bilgilerini vermemekte aynı zamanda da söz konusu sayfa bağımsız bir site olmaması sebebiyle domain sorgularması da yapılamamaktadır. Bu şekilde işlenen hukuka aykırı fiillerin engellenebilmesi için doğrudan sözgelimi Facebook yahut Google ile iletişime geçilmektedir. Bu sitelerin bazılarının Türkiye için ayrı bir destek mekanizması olmaması karşısında İngilizce olarak doğrudan merkez ile iletişime geçilmektedir. İletişime geçilmesi ile hem söz konusu sayfanın kapatılması istenmekte hem de failin aynı tür eylemleri gerçekleştirmemesi için kendisine ulaşılabilecek bir iletişim vasıtası istenmektedir.

Her ne kadar site üzerindeki iletişim linkinden söz konusu ihlallerin sonlandırılması için bildirim gönderiliyor olsa da site yetkililerince talebimize olumlu bir cevap verilmediği yahut herhangi bir işlem yapılmadığı hallerde, Cumhuriyet Savcılığına başvurulduğunda bu bildirimin usulüne uygun şekilde yapıldığının ispatı noktasında birçok sorunla karşılaşılmaktadır. Bu hususa aşağıda değinilecektir.

5. Uyar – Kaldır sistemi

Yasadışı içeriklerin dökümünün yapılması ve site yetkilisinin tespitinden sonra ihlale konu içeriklerin çıkartılması amacıyla yasal prosedür başlatılmaktadır. Bunun ilk aşaması site yetkilisine mail ortamında yahut tespit edilmesi halinde gerçek adresine ihtarname gönderilmesidir. Gönderilen ihtarname ile yasa dışı içeriklerin 5846 sayılı yasanın EK 4/3. maddesi uyarınca 3 gün içerisinde çıkartılması istenilmektedir.

Bu noktada karşılaşılan önemli bir zorluk da tespit edilen eserlerin hak sahipliği belgelerinin temini noktasındadır. Zira özellikle Google, Facebook vb. servislere yapılan çıkarma başvurularında, hak sahipliğinin ispatı için tarafımızdan söz konusu eserlerin hak sahipliği belgelerinin sunulması istenilmektedir. Bu belgelerin temini noktasında yayınevlerine yaptığımız başvuruların cevaplandırılmasının gecikmesi süreci geciktirmektedir. Ayrıca bu belgelerin temin edilip gönderilmesinden sonra da bunların Google vb. servislerce incelenmesi de süreci uzatmaktadır.

Gönderilen bu ihtarnameden sonra 3 gün beklenmekte ve belirtilen içeriklerin çıkartılıp çıkartılmadığı kontrol edilmektedir. İhtarnameyi tebliğ alan yetkililer çoğunlukla siteyi bakıma almakta ve erişime bir süre ara vermekte, bazen içerikleri çıkarmakta bazen ise herhangi bir girişimde bulunmamaktadırlar. Site yetkilisinin içeriği çıkartmamakta direnmesi durumunda bir sonraki aşama olan savcılık müracaatı aşamasına geçilmektedir.

6. Cumhuriyet Savcılığı'na şikâyet prosedürü

Yasadışı içeriği çıkartması amacıyla gönderilen ihtarnameye karşılık, site yetkilisi tarafından herhangi bir işlem yapılmaması halinde Cumhuriyet Savcılığı'na başvuru yapılarak, üç gün içinde servis sağlayıcıdan ihlâle devam eden bilgi içerik sağlayıcısına verilen hizmetin durdurulması istenir.

Ancak bu aşamada bir takım zorluklarla karşılaşılmakta ve bu zorlukların aşılması süreci uzatmaktadır. Bunlardan ilki site yetkilisine yapılan bildirimin usulüne uygun şekilde yapılıp yapılmadığının ispatının güçlüğüdür. Yapılan müracaat neticesinde savcılık tarafından yapılan ilk incelemede bildirimin usulüne uygun olarak yapılıp yapılmadığı, bildirimin site yetkililerince tebliğ alınıp alınmadığı, (genellikle söz konusu sitelerin e-kitap paylaşımı dışında forum, anket, ilan ve sosyal medya içeriklerini de bir bütün olarak kapsaması sebebiyle sitenin tamamen kapatılmasının Anayasa ve ilgili mevzuatta düzenlenmiş özgürlüklerle çatışmaması açısından) hak ihlali olduğu iddia olunan içeriklerin eser ismi, yayınevi ismi ve erişim linki ile birlikte somut olarak site sahibine bildirilip bildirilmediği, ihlal olduğu iddia olunan eserler üzerindeki hak sahipliği hususunun usulüne uygun delillerle ispatı konularında inceleme yapılmaktadır. Bundan sonra yetkililerin tespiti ve diğer usuli işlemlerin yürütülmesi safhasına geçilmektedir.

Bu aşamaya geçilmesi halinde delillerin ikamesi ve tebligat vb. durumlar olması sebebiyle süreç biraz daha uzamaktadır.

7. Yer sağlayıcısına başvuru yapılması

İnternet üzerinden gerçekleştirilen ihlallerde internet sayfaları verileri doğrudan barındırmamakta, bunlara erişim linkleri vermekte, indirmek için yönlendirmektedirler. Veriler Rapidshare, Yandex, Dropbox vb. depolama servislerinde bulunmaktadır. Bu sebeple internet sitesi yetkilisine yapılan ihtarname tek başına ihlali tamamen durduramamaktadır. Zira bu durumda sadece yönlendirme linki kaldırılmakta ancak verinin aslı hala indirilebilir durumda kalmaktadır.

Bu sebeple kesin sonuç alabilmek amacıyla aynı zamanda veriyi depolayan sitelere de verinin silinmesi için başvurulmaktadır. Bunun yapılabilmesi için de yasadışı nitelikteki içeriklerin teker teker erişim adreslerinin bildirilmesi gerekmektedir.

8. Sonuç

Yukarıda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere hak ihlalinin gerçekleştirilmesi anlık olmasına karşılık ortadan kaldırılması uzun bir süreci gerektirmektedir. Zira başvurulması gereken birden çok muhatap bulunduğu gibi izlenmesi gereken de birden çok yol bulunmaktadır. Özetle internet vasıtasıyla hak ihlallerinin durdurulması, ihlalin tespitiyle başlayıp yargı sürecinin sonuçlandırılmasına kadar süren uzun bir süreç olup sonuç alınması yoğun mesai gerektirmektedir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.